Zagrożenia psychospołeczne w pracy

Zagrożenia psychospołeczne w pracy nie zawsze są widoczne, ale ich skutki mogą być głębokie i długotrwałe. Konkurencja, terminy, ciągły pośpiech, pracownicy często działają pod presją, co powoduje, że są narażeni na nadmierny stres, wypalenie, a nawet depresję. Te czasem niewidoczne czynniki stresogenne mają wpływ nie tylko na zdrowie psychiczne, ale także fizyczne. Czy jesteśmy wystarczająco świadomi tych zagrożeń?

zagrożenia psychospołeczne w pracy

Stały zakres obowiązków czy codzienne wyzwania? Decyzyjność czy realizowanie poleceń? Nuda czy dynamika? Każdy charakter pracy ma swoje plusy i minusy. Coś co dla jednego będzie zbawieniem – dla drugiego będzie … wypaleniem. Źródłem stresu zawodowego może być jednak każda z tych cech.

Rozpoznawanie i odpowiednie reagowanie na zagrożenia psychospołeczne w pracy jest nie tylko kwestią etyki, ale również kluczem do sukcesu biznesowego w długoterminowej perspektywie.

Zagrożenia psychospołeczne w pracy – rodzaje


Jedną z najpopularniejszych klasyfikacji psychospołecznych zagrożeń w pracy jest podział przedstawiony przez Coxa (1993), rozwinięty w programie PRIMA_EF (Widerszal-Bazyl, 2009). Wśród kategorii zagrożeń psychospołecznych związanych z pracą wymieniono w nim:

Treść pracy – np. brak różnorodności, niewykorzystywanie posiadanych umiejętności,
praca fragmentaryczna, konieczność ciągłych kontaktów z ludźmi, niepewność

Obciążenie pracą i tempo pracy – np.  niedociążenie lub przeciążenie pracą, terminowość,
presja czasu

– Czasowe ramy pracy – nieelastyczny czas pracy, system zmianowy

Kontrola – np. brak wpływu na obciążenie pracą, ograniczony udział w podejmowaniu decyzji

Środowisko i sprzęt – np. hałas, złe oświetlenie, nieodpowiedni sprzęt,
złe warunki pracy

Kultura i funkcje organizacji – niejasne cele organizacji, zła komunikacja

Stosunki międzyludzkie w pracy – np. fizyczna lub społeczna izolacja, konflikty, brak wsparcia, złe stosunki ze współpracownikami lub przełożonym

Rola w organizacji – niejasność lub konflikt roli, odpowiedzialność za ludzi

Rozwój kariery – np. niepewność pracy, niska płaca, małe znaczenie społeczne pracy, brak awansu lub zbyt wysoki awans

Relacja dom – praca – na przykład, sprzeczne wymagania domu i pracy, słabe wsparcie poza pracą, problemy związane z karierą obu partnerów

zagrożenia psychospołeczne w środowisku pracy

Skutki czynników psychospołecznych


Z badań wynika, że zagrożenia psychospołeczne w pracy mogą prowadzić do spadku produktywności, wzrostu absencji i większej rotacji pracowników. Czynniki stresogenne niosą za sobą niebagatelne skutki dla pracowników i organizacji. Związany z nimi stres powoduje powstawanie i zaostrzenie przebiegu wielu zaburzeń zdrowotnych, sprzyja wypadkom, obniża wydajność i efektywność w realizowaniu zadań.

Wiele firm skupia się na fizycznych aspektach bezpieczeństwa, często pomijając zagrożenia psychospołeczne w pracy. Tymczasem długotrwałe narażenie na niezdrowe czynniki psychospołeczne może prowadzić do rozwoju licznych problemów zdrowotnych. Do najczęstszych z nich należą choroby układu krążenia, nadciśnienie, a także zaburzenia psychiczne, takie jak depresja czy zaburzenia lękowe.

Pracownicy narażeni na ciągły stres częściej korzystają z urlopów zdrowotnych, co wpływa na brak terminowości projektów i spadek produktywności.

Niezdrowe czynniki psychospołeczne mogą prowadzić do spadku motywacji pracowników, co z kolei wpływa na obniżenie jakości wykonywanej pracy. Pracownicy zestresowani lub przepracowani są bardziej podatni na błędy.

Niezdrowe środowisko pracy sprzyja większej rotacji pracowników, co wiąże się z kosztami związanymi z rekrutacją i szkoleniem nowych osób. Spadek efektywności, wzrost absencji i koszty związane z leczeniem pracowników mogą przynieść poważne straty finansowe dla przedsiębiorstw.

Psycholog w firmie


Ciężko wyobrazić sobie dzisiaj pracę, w której nie występuje żadne z wymienionych zagrożeń. Jak więc zniwelować ryzyko z nimi związane? Dane literaturowe wskazują, że nie ma uniwersalnych metod na zwalczanie stresu w miejscu pracy. W doborze strategii należy wziąć pod uwagę takie czynniki jak specyfika organizacji czy właściwości beneficjentów. Interwencje antystresowe powinny być prowadzone na poziomie organizacji jak również indywidualnym – pracowniczym. Do skutecznego przeciwdziałania nadmiernemu stresowi zawodowemu koniecznie są całościowe rozwiązania systemowe. Efektywność działań determinuje wykorzystanie możliwie jak najszerszego spektrum technik i metod.

zagrożenia psychospołeczne w miejscu pracy

Wsparcie psychologiczne w firmie


Jednym z elementów strategii zarządzania stresem w miejscu pracy może
być zapewnienie pracownikom szybkiego i profesjonalnego wsparcia w sytuacji emocjonalnego obciążenia. 

Pomoc psychologiczna dla firm to coraz częściej zapewniany przez pracodawcę benefit pozapłacowy. Abonamentowa opieka psychologiczna może przybierać różne formy. Dla tych, którzy często przebywają w delegacjach pomocna okazuje się zdalna pomoc psychologiczna lub telefon wsparcia dla pracowników.

Podsumowanie


Każde z wymienionych rozwiązań to inwestycja w przyszłość. Wdrożenie programów profilaktycznych i wsparcie psychologiczne przynosi korzyści nie tylko pracownikom, ale także całej organizacji.

Zagrożenia psychospołeczne w pracy stanowią rosnący problem w środowisku zawodowym, który nie zawsze jest odpowiednio rozpoznawany.

Spadek efektywności, wzrost absencji i koszty związane z leczeniem pracowników mogą przynieść poważne straty finansowe dla przedsiębiorstwa.

Czy nie lepiej inwestować niż ponosić koszty?

Przeczytaj również:
EAP – co to jest?
Wellbeing – czym jest i jak wpływa na pracowników?
Ile wart jest Twój pracownik?
5 najczęstszych zaburzeń związanych z uzależnieniami

mgr Natalia Szarapow
psycholog, trener, szkoleniowiec