Choroba Alzheimera – przyczyny, objawy, leczenie
Choroba Alzheimera (CA) to choroba neurodegeneracyjna, która powoduje stopniowe uszkodzenie mózgu i prowadzi do upośledzenia funkcji poznawczych, takich jak pamięć, myślenie i zdolność do samodzielnego działania. Stanowi najczęstszą przyczynę demencji i zazwyczaj dotyczy osób powyżej 65. roku życia. Nie istnieje lekarstwo na chorobę Alzheimera, jednak niektóre leki i terapie mogą tymczasowo złagodzić objawy.
Zgłoś się po profesjonalną pomoc do doświadczonego psychiatry w Centrum Zdrowia Psychicznego FOCUS. Zapraszamy na konsultację!
Umów wizytę online lub zadzwoń pod numer 574 074 496
Spis treści:
- Co to jest choroba Alzheimera?
- Jaka jest różnica między chorobą Alzheimera a demencją?
- Kogo dotyka choroba Alzheimera?
- Jak powszechna jest choroba Alzheimera?
- Jakie są etapy choroby Alzheimera?
- Co to jest przedkliniczna choroba Alzheimera?
- Czym są łagodne zaburzenia funkcji poznawczych spowodowane chorobą Alzheimera?
- Przyczyny Alzheimera
- Objawy Alzheimera
- Czy Alzheimer jest dziedziczony?
- Jak diagnozuje się chorobę Alzheimera?
- Leczenie Alzheimera
- Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera?
Co to jest choroba Alzheimera?
Choroba Alzheimera, będąca chorobą mózgu, prowadzi do postępującego spadku pamięci, myślenia, uczenia się oraz zdolności organizacyjnych. W końcu ma to wpływ na możliwość wykonywania codziennych czynności przez daną osobę. Choroba Alzheimera stanowi najczęstszą przyczynę demencji.
Z biegiem czasu objawy choroby Alzheimera stają się coraz bardziej nasilone. Naukowcy sądzą, że proces chorobowy może zacząć się nawet 10 lat lub wcześniej przed wystąpieniem pierwszych symptomów. Najczęściej choroba dotyka osoby, które przekroczyły 65. rok życia.
Jaka jest różnica między chorobą Alzheimera a demencją?
Demencja charakteryzuje się stanem funkcji umysłowych i nie jest specyficzną chorobą. Polega na pogorszeniu wcześniej lepszych funkcji umysłowych, które jest na tyle znaczące, że wpływa na codzienne życie.
Osoba z demencją wykazuje co najmniej dwie z następujących specyficznych trudności, w tym zmniejszenie lub spadek:
- Pamięci.
- Rozumowania i radzenia sobie ze skomplikowanymi zadaniami.
- Języka.
- Rozumienia form wizualnych i relacji przestrzennych.
- Zachowania i osobowości.
Demencja występuje w różnych stopniach nasilenia. W najłagodniejszej fazie można zaobserwować niewielkie pogorszenie funkcjonowania psychicznego, co może wymagać pomocy w codziennych zadaniach. W najcięższym stadium osoba całkowicie zależy od innych w wykonywaniu prostych codziennych zadań.
Demencja rozwija się, gdy infekcje lub inne choroby wpływają na części mózgu odpowiedzialne za uczenie się, pamięć, podejmowanie decyzji czy język. Choroba Alzheimera jest najczęstszą przyczyną demencji, stanowiąc co najmniej dwie trzecie przypadków wśród osób w wieku 65 lat i starszych.
Inne powszechne przyczyny demencji to:
- Demencja naczyniowa.
- Otępienie z ciałami Lewy’ego.
- Otępienie czołowo-skroniowe.
- Demencja spowodowana chorobą Parkinsona.
Kogo dotyka choroba Alzheimera?
Choroba Alzheimera dotyka głównie osoby powyżej 65. roku życia. Im wyższy wiek po przekroczeniu 65 lat, tym większa szansa na rozwój tej choroby.
Choroba Alzheimera może jednak rozwinąć się także u osób przed osiągnięciem 65. roku życia, zwykle po czterdziestym lub pięćdziesiątym roku życia. Określa się to jako chorobę Alzheimera o wczesnym początku, co jest zjawiskiem rzadkim (mniej niż 10% wszystkich przypadków).
Jak powszechna jest choroba Alzheimera?
Choroba Alzheimera jest szeroko rozpowszechniona, dotykając około 24 milionów osób na całym świecie. Wśród osób powyżej 65. roku życia, jedna na dziesięciu cierpi na tę chorobę, a niemal jedna trzecia osób w wieku powyżej 85 lat jest nią dotknięta.
Jakie są etapy choroby Alzheimera?
Specjaliści i organizacje zajmujące się chorobą Alzheimera stosują różne terminologie do opisania stadiów choroby na podstawie objawów.
Mimo różnic w terminologii, wszystkie etapy choroby charakteryzują się stopniowym nasilaniem się objawów z biegiem czasu.
Jednakże, przebieg jest indywidualny dla każdej osoby; różni ludzie przechodzą przez etapy w różnym tempie, a nie wszystkie zmiany wystąpią u każdej osoby. Czasem lekarze i specjaliści mogą napotkać trudności w zaklasyfikowaniu osoby do konkretnego etapu, gdyż etapy mogą się nakładać.
Niektórzy lekarze i specjaliści definiują etapy choroby Alzheimera w kategoriach demencji jako:
- Przedkliniczna choroba Alzheimera.
- Łagodne zaburzenia poznawcze spowodowane przez chorobę Alzheimera.
- Łagodna demencja spowodowana chorobą Alzheimera.
- Umiarkowane otępienie spowodowane chorobą Alzheimera.
- Ciężka demencja spowodowana chorobą Alzheimera.
Inni mogą opisywać te etapy jako:
- Łagodny: lekki,
- Umiarkowany,
- Ciężki: silny.
Zawsze warto pytać lekarza, co dokładnie ma na myśli, używając określonych terminów do opisania stadiów choroby Alzheimera.
Co to jest przedkliniczna choroba Alzheimera?
Lekarze i specjaliści często odnoszą się do etapu przedklinicznego w badaniach nad chorobą Alzheimera. Osoby w przedklinicznej fazie choroby Alzheimera zwykle nie wykazują objawów (przebiegają bezobjawowo).
Mimo braku objawów, w ich mózgach zachodzą już zmiany. Ten etap może trwać wiele lat, a nawet dziesięciolecia. Osoby znajdujące się na tym etapie zazwyczaj nie są jeszcze diagnozowane jako chore na Alzheimera, ponieważ ich funkcjonowanie pozostaje na wysokim poziomie.
Obecnie istnieją metody obrazowania mózgu, które umożliwiają wykrycie złogów białka zwanego amyloidem. Te złogi zakłócają system komunikacji w mózgu na długo przed pojawieniem się pierwszych objawów choroby.
Czym są łagodne zaburzenia funkcji poznawczych spowodowane chorobą Alzheimera?
Gdy problemy z pamięcią stają się widoczne, pracownicy służby zdrowia często diagnozują je jako łagodne zaburzenia poznawcze (MCI), które reprezentują niewielki spadek zdolności umysłowych w porównaniu z innymi osobami w tym samym wieku.
W przypadku wczesnego stadium choroby Alzheimera, możesz zauważyć niewielki spadek swoich zdolności, który również mogą dostrzec osoby z Twojego otoczenia. Chociaż zmiany te są zauważalne, nie są na tyle poważne, by zakłócać codzienne życie i funkcjonowanie.
Czasami, skutki uleczalnej choroby lub inne schorzenia mogą prowadzić do łagodnego upośledzenia funkcji poznawczych. Dla większości osób, jest to jednak etap przejściowy prowadzący do demencji.
Naukowcy uważają, że MCI stanowi etap pośredni między zmianami psychicznymi charakterystycznymi dla normalnego starzenia się a wczesnym stadium demencji. Łagodne zaburzenia poznawcze mogą wynikać z różnych chorób, w tym choroby Alzheimera czy Parkinsona, podobnie jak demencja może mieć różnorodne przyczyny.
Przyczyny Alzheimera
Nieprawidłowe gromadzenie się białek w mózgu jest przyczyną choroby Alzheimera. Nagromadzenie białka amyloidu i białka tau prowadzi do śmierci komórek mózgowych.
Mózg ludzki zawiera ponad 100 miliardów komórek nerwowych, które współpracują, aby umożliwić komunikację niezbędną do myślenia, uczenia się, zapamiętywania i planowania.
Naukowcy zidentyfikowali, że białko amyloidowe akumuluje się w komórkach mózgowych, formując większe skupiska zwane płytkami. Skręcone włókna innego białka, tau, tworzą sploty. Te płytki i sploty blokują komunikację między komórkami nerwowymi, co uniemożliwia im prawidłowe funkcjonowanie.
Proces ten, prowadzący do stopniowej i ciągłej śmierci komórek nerwowych, powoduje objawy choroby Alzheimera. Śmierć komórek nerwowych zaczyna się od obszaru mózgu odpowiedzialnego za pamięć – hipokampa, a następnie rozszerza się na inne obszary.
Pomimo intensywnych badań, przyczyny gromadzenia się tych białek pozostają nieznane. Dotychczasowe badania sugerują, że wczesna forma choroby Alzheimera może być spowodowana mutacją genetyczną. Natomiast forma późna wynika z serii złożonych zmian w mózgu rozwijających się przez dziesięciolecia, gdzie prawdopodobne przyczyny obejmują kombinację czynników genetycznych, środowiskowych i stylu życia.
Objawy Alzheimera
Objawy choroby Alzheimera rozwijają się stopniowo i zaczynają się od łagodnych problemów z pamięcią, a następnie stopniowo pogarszają się, wpływając na zdolność do prowadzenia normalnego życia. Objawy choroby Alzheimera mogą obejmować:
- Problemy z pamięcią i zapominanie ważnych informacji,
- Trudności w planowaniu i wykonywaniu codziennych czynności,
- Problemy z mową i komunikacją,
- Zmiany nastroju, w tym depresję i lęk,
- Zmiany w osobowości i zachowaniu,
- Trudności z orientacją w przestrzeni,
- Zmniejszenie zdolności poznawczych.
Objawy łagodnego stadium demencji Alzheimera
Objawy choroby Alzheimera stają się widoczne podczas łagodnej fazy choroby. Najbardziej typowym wczesnym symptomem jest zapominanie nowo zdobytych informacji, w tym szczególnie ostatnich wydarzeń, miejsc oraz imion.
Inne charakterystyczne oznaki i objawy łagodnej choroby Alzheimera to:
- Problemy z dobieraniem odpowiednich słów do wyrażenia myśli.
- Częstsze niż zwykle gubienie lub zapominanie przedmiotów.
- Trudności z planowaniem i organizowaniem.
- Problemy z rozwiązywaniem problemów.
- Zajmowanie więcej czasu na wykonywanie rutynowych, codziennych zadań.
Większość osób w łagodnym stadium nie ma trudności z rozpoznawaniem znajomych twarzy i zazwyczaj mogą bez problemu podróżować do znanych miejsc.
Objawy umiarkowanego stadium choroby Alzheimera
Umiarkowana choroba Alzheimera jest zwykle najdłuższym etapem i może trwać przez wiele lat. Osoby znajdujące się w umiarkowanym stadium tej choroby często potrzebują opieki i pomocy.
Osoby na tym etapie mogą doświadczać:
- Zwiększonej utraty pamięci i dezorientacji, często zapominając o wydarzeniach czy szczegółach z życia, takich jak numer telefonu czy miejsce, w którym mieszkają.
- Coraz większego zamieszania dotyczącego aktualnego dnia tygodnia, pory roku oraz miejsca, w którym się znajdują.
- Słabej pamięci krótkotrwałej.
- Trudności z rozpoznawaniem znajomych i rodziny.
- Powtarzania historii, myśli lub wydarzeń.
- Problemów z prostą matematyką.
- Potrzeby pomocy przy codziennych czynnościach pielęgnacyjnych, takich jak kąpiel, dbanie o higienę osobistą, branie prysznica i korzystanie z toalety.
- Zwiększonych zmian osobowości, w tym pobudzenia czy przejawiania depresji, apatii lub lęku.
- Rozwijania bezpodstawnych podejrzeń względem rodziny, przyjaciół i opiekunów (urojeń).
- Rozwoju nietrzymania moczu i/lub stolca.
- Zaburzeń snu.
Objawy ciężkiego stadium choroby Alzheimera
W końcowym etapie choroby Alzheimera, objawy demencji są poważne, a osoby znajdujące się na tym etapie wymagają kompleksowej opieki.
W ciężkim stadium choroby Alzheimera osoba zazwyczaj:
- Cierpi na prawie całkowitą utratę pamięci.
- Nie jest świadoma swojego otoczenia.
- Potrzebuje pomocy we wszystkich podstawowych czynnościach życiowych, takich jak jedzenie, siedzenie i chodzenie.
- Traci zdolność komunikowania się, a jej mowa ogranicza się do kilku słów lub wyrażeń.
- Staje się podatna na infekcje, zwłaszcza zapalenie płuc i infekcje skórne.
Opieka hospicyjna może być w tym czasie odpowiednia, aby zapewnić maksymalny komfort.
Czy Alzheimer jest dziedziczony?
Naukowcy nie są pewni, dlaczego niektóre osoby rozwijają chorobę Alzheimera, podczas gdy inne nie. Zidentyfikowali jednak kilka czynników ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo zachorowania na tę chorobę, w tym czynniki genetyczne.
Obecność określonej wersji genu apolipoproteiny E (APOE), zwłaszcza APOE ε4, zwiększa ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera i jest związana z jej wcześniejszym początkiem. Jednak posiadanie tej wersji genu nie oznacza automatycznego rozwoju choroby. Choroba Alzheimera może także rozwinąć się u osób, które nie posiadają APOE ε4.
Ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera wzrasta o 10–30%, jeśli masz krewnego pierwszego stopnia (biologicznego rodzica lub rodzeństwo) cierpiącego na tę chorobę. Osoby, które mają dwoje lub więcej rodzeństwa z chorobą Alzheimera o późnym początku, są trzy razy bardziej narażone na rozwój choroby niż ogólna populacja.
Dodatkowo, posiadanie trisomii 21, znanej jako zespół Downa, również zwiększa ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera o wczesnym początku.
Jak diagnozuje się chorobę Alzheimera?
Pracownicy służby zdrowia używają różnych metod diagnostycznych, aby stwierdzić, czy osoba z problemami z pamięcią może cierpieć na chorobę Alzheimera, ponieważ różne schorzenia, w tym neurologiczne, mogą powodować demencję i inne objawy przypominające chorobę Alzheimera.
W początkowych fazach diagnozowania choroby Alzheimera, lekarz zadaje pytania, aby dokładniej zrozumieć stan zdrowia pacjenta i jego codzienne funkcjonowanie. Lekarz może również poprosić osobę bliską pacjentowi, na przykład członka rodziny lub opiekuna, o informacje dotyczące objawów pacjenta. Pytania mogą dotyczyć:
- Ogólnego stanu zdrowia.
- Stosowanych leków.
- Historii medycznej.
- Zdolności do wykonywania codziennych czynności.
- Zmian w nastroju, zachowaniu i osobowości.
Dodatkowo, lekarz zleci:
- Badanie fizykalne i neurologiczne.
- Badanie stanu psychicznego, które obejmuje testy oceniające pamięć, zdolność rozwiązywania problemów, uwagę, umiejętności matematyczne i językowe.
- Standardowe badania lekarskie, takie jak badania krwi i moczu, aby wykluczyć inne potencjalne przyczyny objawów.
- Badania obrazowe mózgu, takie jak tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny lub pozytonowa tomografia emisyjna, w celu potwierdzenia diagnozy choroby Alzheimera lub wykluczenia innych chorób.
Leczenie Alzheimera
Nie ma skutecznego lekarstwa na chorobę Alzheimera, ale istnieją różne terapie, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów i opóźnieniu postępu choroby.
Leczenie choroby Alzheimera może obejmować:
- Leki przeciwdrgawkowe i przeciwdepresyjne, które pomagają kontrolować objawy,
- Terapia zajęciowa, która pomaga zachować zdolność do wykonywania codziennych czynności,
- Terapia poznawczo-behawioralna, która pomaga pacjentom radzić sobie z objawami choroby Alzheimera,
- Opieka paliatywna, która zapewnia komfort i wsparcie dla pacjentów i ich rodzin w późnym stadium choroby.
Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera?
Chociaż niektóre czynniki ryzyka choroby Alzheimera, takie jak wiek i genetyka, są niezmienne, istnieje możliwość zarządzania innymi czynnikami, aby zminimalizować ryzyko.
Czynniki ryzyka choroby Alzheimera obejmują:
- Wiek, który jest głównym czynnikiem ryzyka,
- Genetyka,
- Urazy głowy,
- Depresja,
- Choroby układu krążenia i naczyniowo-mózgowe,
- Wysokie ciśnienie krwi,
- Wysoki cholesterol,
- Cukrzyca,
- Palenie,
- Alkohol,
- Otyłość.
Badania wskazują, że zdrowy styl życia może chronić mózg przed pogorszeniem funkcji poznawczych. Oto kilka strategii, które mogą pomóc zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby Alzheimera:
- Zachowaj aktywność umysłową: angażuj się w gry planszowe, czytanie, rozwiązywanie krzyżówek, granie na instrumencie muzycznym lub inne hobby wymagające intelektualnego wysiłku.
- Bądź aktywny fizycznie: regularne ćwiczenia zwiększają przepływ krwi i dostarczanie tlenu do mózgu, co może wspierać zdrowie komórek mózgowych. Noś ochronne nakrycie głowy podczas aktywności zwiększających ryzyko urazu głowy.
- Bądź aktywny społecznie: utrzymuj regularny kontakt z przyjaciółmi i rodziną, dołączaj do grupowych zajęć.
- Jedz zdrowo: stosuj dietę śródziemnomorską, DASH lub inną zdrową dietę bogatą w przeciwutleniacze. Pij alkohol z umiarem.
Jeśli potrzebujesz naszego wsparcia, zadzwoń pod numer 574 074 496.
PORADNIA FOCUS – ZAPRASZAMY!
Źródła:
National Institute on Aging. „Alzheimer’s Disease and Related Dementias.” Alzheimer’s Disease: Causes, Symptoms, Treatment & Stages (clevelandclinic.org)
World Health Organization. „Dementia.” https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dementia.
American Academy of Neurology. „Alzheimer’s Disease and Dementia.” https://www.aan.com/policy-and-guidelines/policy/patient-resources/alzheimers-disease-and-dementia/.
Tagi: choroba alzheimera – przyczyny, objawy, leczenie, alzheimer przyczyny, alzheimer, objawy choroby alzheimera, choroba alzheimera leczenie, choroba alzheimera przyczyny, choroba alzheimera objawy, leczenie choroby alzheimera, przyczyny choroby alzheimera, choroba alzheimera co to, czym jest choroba alzheimera