Zaburzenia lękowe to grupa zaburzeń psychicznych charakteryzujących się nadmiernym i nieuzasadnionym lękiem oraz unikaniem sytuacji, przedmiotów lub czynności, które wywołują ten lęk. Przyczyny, objawy i leczenie zaburzeń lękowych mogą się różnić w zależności od konkretnego rodzaju zaburzenia.

Zdiagnozowano u Ciebie zaburzenia lękowe? Dostrzegasz objawy u siebie lub u bliskiej Ci osoby? Zgłoś się po profesjonalną pomoc do Centrum Terapii i Wspomagania Rozwoju FOCUS. Zapraszamy na konsultację i terapię!

Spis treści:

• Czym są zaburzenia lękowe?
• Kto jest narażony na zaburzenia lękowe?
• Jakie są rodzaje zaburzeń lękowych?
• Co to jest uogólnione zaburzenie lękowe (GAD)?
• Co to jest zespół lęku napadowego?
• Czym są fobie?
• Czym jest zaburzenie lękowe separacyjne?
• Jak zaburzenia lękowe wpływają na dzieci?
• Jakie są objawy zaburzeń lękowych?
• Czy moje dziecko cierpi na zaburzenia lękowe?
• Przyczyny zaburzeń lękowych
• Leczenie
• Czy zaburzenia lękowe można wyleczyć?

Czym są zaburzenia lękowe?

Zaburzenie lękowe to rodzaj zaburzenia psychicznego, które charakteryzuje się odczuwaniem strachu oraz lęku na pewne rzeczy i sytuacje. Możesz również doświadczać fizycznych objawów niepokoju, takich jak przyspieszone bicie serca i pocenie się.

Odczuwanie pewnego poziomu niepokoju jest normalne. Możesz czuć się zaniepokojony lub zdenerwowany, gdy musisz rozwiązać problem w pracy, pójść na rozmowę kwalifikacyjną, zdać egzamin lub podjąć ważną decyzję. Niepokój może być nawet pomocny, ponieważ pomaga nam dostrzegać niebezpieczne sytuacje i koncentrować się, aby zachować bezpieczeństwo.

Jednak zaburzenie lękowe wykracza poza zwykłą nerwowość i lekki strach, które mogą się pojawić od czasu do czasu. Występuje, gdy:

• Lęk zakłóca Twoją zdolność do funkcjonowania.
• Często przesadnie reagujesz na bodźce wywołujące emocje.
• Nie możesz kontrolować swoich reakcji na sytuacje.

Zaburzenia lękowe mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie. Na szczęście istnieje wiele skutecznych metod leczenia, które mogą pomóc w radzeniu sobie z tym zaburzeniem.

Kto jest narażony na zaburzenia lękowe?

Połączenie czynników genetycznych i środowiskowych może zwiększać ryzyko wystąpienia zaburzeń lękowych. Ryzyko to może być wyższe, jeśli u pacjenta występują lub występowały:

• Pewne cechy osobowości, takie jak nieśmiałość lub zahamowanie behawioralne – uczucie dyskomfortu i unikanie nieznanych ludzi, sytuacji lub środowisk.
• Stresujące lub traumatyczne wydarzenia we wczesnym dzieciństwie lub w dorosłości.
• Historia rodzinna występowania lęku lub innych zaburzeń psychicznych.
• Niektóre schorzenia fizyczne, w tym problemy z tarczycą i zaburzenia rytmu serca.

Zaburzenia lękowe częściej występują u kobiet. Naukowcy wciąż badają przyczyny tego zjawiska. Może to być związane z kobiecymi hormonami, szczególnie tymi, które wahają się w ciągu miesiąca. Możliwe jest również, że kobiety rzadziej zgłaszają się na leczenie, przez co ich lęk się nasila. Hormon testosteron również może odgrywać rolę, gdyż mężczyźni mają go więcej, co może łagodzić stany lękowe.

Jakie są rodzaje zaburzeń lękowych?

Istnieje kilka rodzajów zaburzeń lękowych, w tym:

• Uogólnione zaburzenie lękowe (GAD)
• Zespół lęku napadowego.
• Fobie
• Lęk separacyjny

Inne schorzenia psychiczne mają cechy wspólne z zaburzeniami lękowymi, takie jak zespół stresu pourazowego (PTSD) i zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD).

Co to jest uogólnione zaburzenie lękowe (GAD)?

W przypadku GAD możesz doświadczać skrajnych i nierealistycznych zmartwień oraz napięcia, nawet jeśli nie ma ku temu wyraźnych powodów. Przez większość dni możesz martwić się różnorodnymi tematami, takimi jak zdrowie, praca, szkoła i relacje. Możesz odczuwać, że zmartwienia przechodzą z jednego problemu na kolejny.

Objawy GAD mogą obejmować:

Psychiczne:

• Ciągłe uczucie niepokoju lub nerwowości.
• Nadmierne zamartwianie się o różne sprawy, takie jak praca, zdrowie, finanse, rodzina.
• Trudności w koncentracji.
• Poczucie, że coś złego się wydarzy.
• Drażliwość.

Fizyczne:

• Zmęczenie.
• Napięcie mięśni.
• Problemy ze snem.
• Bóle głowy.
• Nudności, biegunka.

Co to jest zespół lęku napadowego?

Zespół lęku napadowego to rodzaj zaburzenia lękowego charakteryzujący się nagłymi i powtarzającymi się napadami lęku, znanymi jako ataki paniki. Ataki te często charakteryzują się silniejszymi i bardziej intensywnymi uczuciami niż inne rodzaje zaburzeń lękowych. Uczucie przerażenia może pojawić się nagle i nieoczekiwanie lub może pochodzić z czynnika wyzwalającego, np. stanięcia w obliczu sytuacji, której się boisz. Ataki paniki mogą przypominać objawy ataku serca. Jeśli istnieje podejrzenie zawału serca, należy natychmiast udać się na pogotowie. Lepiej zachować ostrożność i zlecić ocenę lekarzowi.

Objawy zespołu lęku napadowego mogą obejmować:

Psychiczne:

• Intensywny, paraliżujący strach lub przerażenie.
• Poczucie utraty kontroli lub zbliżającej się katastrofy.
• Uczucie odrealnienia lub oddzielenia od rzeczywistości (depersonalizacja lub derealizacja).

Fizyczne:

• Przyspieszone bicie serca (tachykardia).
• Poczucie duszności lub trudności w oddychaniu.
• Poty.
• Drżenie ciała.
• Uczucie duszenia się.
• Bóle w klatce piersiowej.
• Nudności lub dolegliwości żołądkowe.
• Zawroty głowy, uczucie omdlenia.
• Mrowienie lub drętwienie.

Czym są fobie?

Fobie to intensywny strach przed pewnymi sytuacjami lub przedmiotami. Niektóre z tych lęków mogą być uzasadnione, na przykład strach przed wężami, jednak często poziom strachu jest nieadekwatny do sytuacji.

Podobnie jak w przypadku innych zaburzeń lękowych, możesz spędzać dużo czasu, próbując unikać sytuacji, które mogą wywołać fobię.

Specyficzna fobia, zwana także zwykłą fobią, to intensywny strach przed określonym obiektem lub sytuacją. Może to prowadzić do unikania codziennych czynności. Przykłady specyficznych fobii obejmują strach przed:

• Zwierzętami, takimi jak pająki, psy czy węże.
• Krwią.
• Lataniem.
• Wysokością.
• Zastrzykami.

Fobia społeczna

Fobia społeczna, znana również jako lęk społeczny, to rodzaj zaburzenia lękowego charakteryzujący się intensywnym strachem przed sytuacjami społecznymi. Osoby cierpiące na fobię społeczną obawiają się, że zostaną ocenione, zawstydzone lub upokorzone przez innych w sytuacjach społecznych. Osoby cierpiące na fobię społeczną mogą całkowicie unikać sytuacji społecznych.

Objawy fobii społecznej mogą obejmować:

Psychiczne:

• Silny lęk przed codziennymi sytuacjami towarzyskimi.
• Obawa przed byciem ocenianym przez innych.
• Strach przed zawstydzeniem lub upokorzeniem.
• Unikanie sytuacji, które mogą prowadzić do interakcji społecznych.

Fizyczne:

• Zaczerwienienie twarzy (erytrofobia).
• Intensywne pocenie się.
• Drżenie.
• Nudności.
• Szybkie bicie serca.
• Trudności w mówieniu.

Mutyzm

Mutyzm to zaburzenie komunikacyjne, w którym osoba, która normalnie potrafi mówić, nie jest w stanie mówić w określonych sytuacjach lub do określonych osób. Najczęściej dotyka dzieci, ale może również występować u dorosłych. Istnieją dwa główne rodzaje mutyzmu: mutyzm wybiórczy i mutyzm całkowity.

Mutyzm wybiórczy:

Mutyzm wybiórczy, znany również jako mutyzm selektywny, to stan, w którym dziecko mówi płynnie w komfortowych sytuacjach, takich jak w domu z rodziną, ale nie jest w stanie mówić w innych sytuacjach, na przykład w szkole czy w obecności obcych osób. Jest to często związane z lękiem społecznym.

Mutyzm całkowity:

Mutyzm całkowity, choć znacznie rzadszy, polega na całkowitym braku mowy w każdej sytuacji, w tym w najbardziej komfortowych i bezpiecznych warunkach.

Agorafobia

Agorafobia to rodzaj zaburzenia lękowego, w którym osoba odczuwa intensywny strach przed miejscami lub sytuacjami, z których ucieczka może być trudna lub gdzie pomoc może być niedostępna w przypadku nagłego ataku paniki. Osoby z agorafobią często unikają tych sytuacji lub miejsc, co może prowadzić do znacznego ograniczenia codziennej aktywności. W ciężkich sytuacjach osoba cierpiąca na agorafobię może w ogóle nie wychodzić z domu. Tak bardzo boją się ataku paniki w miejscu publicznym, że wolą pozostać w środku.

Zazwyczaj odczuwasz lęk przed co najmniej dwoma z poniższych środowisk:

• Zamknięte przestrzenie.
• Kolejki lub tłumy.
• Otwarte przestrzenie.
• Miejsca poza domem.
• Transport publiczny.

Czym jest zaburzenie lękowe separacyjne?

Zaburzenie lękowe separacyjne to rodzaj zaburzenia lękowego charakteryzującego się intensywnym lękiem przed rozdzieleniem od domu lub od osób, do których jest się mocno przywiązanym. Ten stan występuje głównie u dzieci i nastolatków, którzy mogą martwić się przebywaniem z dala od rodziców.

Dzieci cierpiące na lęk separacyjny mogą obawiać się, że ich rodzice zostaną w jakiś sposób zranieni lub nie wrócą zgodnie z obietnicą. Jest to powszechne u przedszkolaków, ale także starsze dzieci i dorośli, którzy doświadczyli stresującego wydarzenia, mogą cierpieć na zaburzenie lękowe separacyjne.

Objawy zaburzenia lękowego separacyjnego mogą obejmować:

Psychiczne:

• Nadmierny lęk przed byciem z dala od domu lub bliskich.
• Silne zmartwienie, że coś złego może się wydarzyć bliskiej osobie w czasie rozłąki.
• Trudności z samodzielnym zasypianiem lub pozostawaniem samemu.

Fizyczne:

• Bóle brzucha.
• Bóle głowy.
• Nudności.
• Koszmary senne dotyczące rozłąki.

Typowe sytuacje wywołujące lęk:

• Wyjście do szkoły lub pracy.
• Nocowanie poza domem.
• Pozostawanie w domu bez obecności bliskiej osoby.

Jak zaburzenia lękowe wpływają na dzieci?

To normalne, że dzieci czasami odczuwają niepokój, zmartwienie lub strach. Na przykład dziecko może bać się burzy lub szczekającego psa, a nastolatek może martwić się zbliżającym się sprawdzianem lub prezentacją.

Jednak czasami dzieci reagują na takie sytuacje przytłaczającym strachem lub nie mogą przestać myśleć o wszystkich lękach związanych z tymi wydarzeniami. Może się wydawać, że żadna z Twoich prób ich uspokojenia nie pomaga. Te dzieci często „utkną” w swoich zmartwieniach, co utrudnia im wykonywanie codziennych czynności, takich jak chodzenie do szkoły, zabawa czy zasypianie. Bardzo niechętnie próbują nowych rzeczy.

Kluczowe przy ocenie poziomu lęku u dziecka jest „utknięcie”. To odróżnia zwykłe dziecięce zmartwienia od zaburzenia lękowego wymagającego profesjonalnej pomocy. Jeśli niepokój lub zmartwienie zakłócają zdolność dziecka do funkcjonowania, może nadszedł czas, aby zwrócić się o pomoc.

Jakie są objawy zaburzeń lękowych?

Objawy różnią się w zależności od rodzaju zaburzenia lękowego, na które cierpisz. Ogólne objawy zaburzenia lękowego obejmują:

Objawy fizyczne:

• Zimne lub spocone dłonie.
• Suchość w ustach.
• Palpitacje serca.
• Mdłości.
• Drętwienie lub mrowienie dłoni lub stóp.
• Napięcie mięśni.
• Duszność.

Objawy psychiczne:

• Poczucie paniki, strachu i niepokoju.
• Koszmary.
• Powtarzające się myśli lub wspomnienia traumatycznych doświadczeń.
• Niekontrolowane, obsesyjne myśli.

Objawy behawioralne:

• Niemożność zachowania spokoju.
• Zachowania rytualne, takie jak wielokrotne mycie rąk.
• Problemy ze snem.

Czy moje dziecko cierpi na zaburzenia lękowe?

Jeśli zastanawiasz się, czy Twoje dziecko cierpi na zaburzenia lękowe, warto zwrócić uwagę na różnorodne objawy, które mogą się pojawić. Dzieci mogą manifestować swoje lęki poprzez częste bóle brzucha lub głowy, które nie mają wyraźnej przyczyny medycznej. Mogą również doświadczać nadmiernego pocenia się lub drżenia w stresujących sytuacjach oraz skarżyć się na trudności z oddychaniem lub uczucie ciasnoty w klatce piersiowej.

Emocjonalne objawy zaburzeń lękowych mogą obejmować nadmierny niepokój dotyczący przyszłości, zdrowia, szkoły lub relacji z rówieśnikami. Dziecko może wykazywać silny lęk przed rozłąką z rodzicami lub bliskimi, nawet na krótkie okresy, a także mieć częste koszmary lub trudności z zasypianiem.

Zachowania dziecka mogą również wskazywać na zaburzenia lękowe. Dziecko może unikać codziennych czynności, takich jak pójście do szkoły, uczestnictwo w zabawach czy spotkaniach z rówieśnikami. Możliwe jest także, że będzie wykonywać powtarzalne, rytualne czynności, na przykład wielokrotne mycie rąk, oraz unikać kontaktów społecznych i nowych sytuacji z powodu nadmiernej nieśmiałości.

Zaburzenia lękowe mogą wpływać również na wyniki w nauce dziecka. Może mieć trudności z koncentracją w szkole, co negatywnie wpływa na jego wyniki. Częste skargi na dolegliwości zdrowotne mogą być próbą uniknięcia pójścia do szkoły.

Przyczyny zaburzeń lękowych

Nie ma pełnego zrozumienia, skąd dokładnie biorą się zaburzenia lękowe. Przyczyny tych zaburzeń mogą obejmować kilka czynników:

Genetyka: Zaburzenia lękowe mogą występować w rodzinie, co sugeruje, że mogą być dziedziczone.

Chemia mózgu: Niektóre badania wskazują, że zaburzenia lękowe mogą być związane z wadliwymi obwodami w mózgu odpowiedzialnymi za kontrolę strachu i emocji.

Stres środowiskowy: Stresujące wydarzenia życiowe, które widziałeś lub przeżyłeś, mogą przyczyniać się do rozwoju zaburzeń lękowych. Takie wydarzenia to m.in. znęcanie się i zaniedbanie w dzieciństwie, śmierć bliskiej osoby, napaść lub bycie świadkiem przemocy.

Odstawienie lub nadużywanie narkotyków i alkoholu: Niektóre substancje mogą być używane do maskowania lub zmniejszania objawów lękowych. Zaburzenia lękowe często występują razem z problemami z używaniem alkoholu i substancji psychoaktywnych.

Warunki medyczne: Niektóre choroby serca, płuc i tarczycy mogą powodować objawy podobne do zaburzeń lękowych lub nasilać objawy lękowe. Choroby przewodu pokarmowego (takie jak zespół jelita drażliwego), układu oddechowego (takie jak astma) i guzy wytwarzające pewne hormony mogą być związane z lękiem.

Ważne jest, aby przejść pełne badanie fizykalne, aby wykluczyć inne schorzenia, gdy rozmawiasz z lekarzem na temat lęku. Objawy lękowe mogą być również pierwszym sygnałem innej choroby.

Niektóre leki: Odstawienie niektórych leków, takich jak leki przeciwlękowe, które mogą wywołać objawy lękowe.

Leczenie

Zaburzenie lękowe jest jak każdy inny problem zdrowotny, który wymaga leczenia. Nie można go po prostu zignorować, ponieważ nie jest to kwestia samodyscypliny ani nastawienia. W ciągu ostatnich kilku dekad naukowcy poczynili znaczny postęp w leczeniu schorzeń psychicznych. Twój lekarz psychiatra dostosuje plan leczenia odpowiedni dla Ciebie, który może obejmować kombinację leków i psychoterapii.

Leki

Leki nie mogą wyleczyć zaburzeń lękowych, ale mogą złagodzić objawy i pomóc w lepszym funkcjonowaniu. Zwykle stosowane leki na zaburzenia lękowe to:

Leki przeciwlękowe, takie jak benzodiazepiny, mogą zmniejszać niepokój, panikę i zmartwienia. Działają szybko, ale organizm może wypracować tolerancję na nie, co sprawia, że z biegiem czasu stają się mniej skuteczne. Lekarz może przepisać lek przeciwlękowy na krótki okres, a następnie stopniowo zmniejszać dawkę lub dodać lek przeciwdepresyjny.

Leki przeciwdepresyjne mogą również pomóc w leczeniu zaburzeń lękowych. Modyfikują sposób, w jaki mózg wykorzystuje określone substancje chemiczne, aby poprawić nastrój i zmniejszyć stres. Leki przeciwdepresyjne mogą zacząć działać dopiero po pewnym czasie, dlatego ważna jest cierpliwość. Jeśli czujesz, że jesteś gotowy przestać przyjmować leki przeciwdepresyjne, najpierw porozmawiaj ze swoim lekarzem.

Beta-blokery, zazwyczaj stosowane w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi, mogą pomóc w zmniejszeniu niektórych fizycznych objawów zaburzeń lękowych, takich jak szybkie bicie serca, drżenie i trzęsienie się.

Twój lekarz psychiatra będzie współpracować z Tobą, aby znaleźć odpowiednią kombinację leków i dawkowanie. Nie zmieniaj dawki bez konsultacji z lekarzem.

Psychoterapia

Psychoterapia pomaga radzić sobie z emocjonalną reakcją na chorobę. Psychoterapeuta omawia strategie, które pomogą Ci lepiej zrozumieć zaburzenie i nauczyć się z nim radzić. Podejścia te obejmują:

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest najczęściej stosowanym rodzajem psychoterapii w leczeniu zaburzeń lękowych. CBT pomaga rozpoznawać wzorce myślenia i zachowania, które prowadzą do trudnych uczuć, a następnie pracować nad ich zmianą.

Terapia ekspozycyjna koncentruje się na radzeniu sobie ze strachem, który stoi za zaburzeniem lękowym. Pomaga angażować się w działania lub sytuacje, których mogłeś unikać. Twój terapeuta może również stosować techniki relaksacyjne i wizualizacje w ramach terapii ekspozycyjnej.

Czy zaburzenia lękowe można wyleczyć?

Zaburzenia lękowe często pozostają niezdiagnozowane i nieleczone, ale na szczęście istnieją skuteczne metody leczenia. Odpowiednie leczenie może znacząco poprawić jakość życia, relacje oraz produktywność, a także wspierać ogólne samopoczucie.

Nie musisz żyć w ciągłym zmartwieniu i strachu. Jeśli zauważasz objawy zaburzeń lękowych, skonsultuj się z lekarzem. Wczesna diagnoza i leczenie mogą ograniczyć problemy spowodowane przez zaburzenia lękowe. Często najlepsze efekty przynosi połączenie leków i psychoterapii, co może pomóc Ci poczuć się lepiej.

Zaburzenia lękowe – diagnoza i leczenie – jeśli potrzebujesz naszego wsparcia, zadzwoń pod numer 574 074 496.

PORADNIA FOCUS – ZAPRASZAMY!

Źródła:
National Institute of Mental Health. (2019). Anxiety Disorders. Dostępne: https://www.nimh.nih.gov/health/topics/anxiety-disorders/index.shtml
Anxiety Disorders: Types, Causes, Symptoms & Treatments. Dostępne: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9536-anxiety-disorders
Harvard Health Publishing. (2018). Anxiety Disorders. Dostępne: https://www.health.harvard.edu/topic/anxiety-disorders

Tagi: zaburzenia lękowe – przyczyny, objawy, leczenie, zaburzenia lękowe, rodzaje zaburzeń lękowych, zaburzenia lękowe – przyczyny, zaburzenia lękowe – objawy, zaburzenia lękowe – leczenie, zaburzenia lękowe – diagnoza, czym są zaburzenia lękowe, jak diagnozuje się zaburzenia lękowe