Dlaczego moje dziecko jest agresywne? Dlaczego ma problemy z kontrolowaniem swojego gniewu? Dlaczego bije mnie i inne dzieci w przedszkolu?

Spokojnie, podobne pytania zadaje sobie wielu rodziców. Większość, o ile nie wszystkie dzieci w pewnym wieku wykazują agresywne zachowania takie jak kopanie, popychanie, bicie, ciągniecie za włosy, gryzienie.

Czy nie byłoby wspaniale wiedzieć jak kierować takimi zachowaniami? W tym artykule poruszymy problem agresji wśród dzieci, jej podłoże oraz skuteczne sposoby radzenia sobie z nią. Jeśli interesuje Cię ten temat – koniecznie przeczytaj cały artykuł!

Praca nad dzieckiem, które jest agresywne nie jest łatwe, sposób w jaki będziesz z nią walczyć zależy od kilku czynników takich jak:

• zachowania twojego dziecka,

• jego otoczenie,

• oraz strategii, którą wybierzesz.

Przeciętnie uznaje się, że trudności w radzeniu sobie ze złością i z frustracją dotyczą małych dzieci i nastolatków. Najczęściej ich reagowanie oporem i buntowanie się w sytuacji stawiania wymagań lub zakazów usprawiedliwia się etapem rozwoju oraz związanym z nim dążeniem do niezależności i samostanowienia.

I rzeczywiście, dziecko złości się, ponieważ:

• potrzebuje odreagować czy wyładować nagromadzone w ciągu dnia napięcie,

• nie zna innego sposobu reagowania, a tylko takie zachowanie obserwuje w otoczeniu rodzinnym lub rówieśniczym,

• chce stanowić o sobie i być niezależne,

• coś poszło nie po jego myśli, coś na czym bardzo mu zależało,

• czegoś chce, ale wie, że z przyczyn niezależnych od niego nie może tego dostać.

Zachowanie agresywne jest jak sygnał SOS, który wysyła dziecko, gdy czuje się smutne, przestraszone lub samotne.

Najlepszym sposobem na zapobieganie agresji jest zrozumienie, co tak naprawdę ją powoduje.

• Czy dziecko czuje się odseparowane od rodziców?

• Czy dziecko staje wobec zmiany w swoim życiu, które powoduje stres?

• Czy obawia się, że nie poradzi sobie?

• Czy interakcje społeczne są dla niego stresujące?

Odpowiedź na te pytania może dostarczyć dobrych wskazówek na temat przyczyny agresji. Następnie możemy podjąć odpowiednie środki, aby pomóc dziecku przezwyciężyć negatywne uczucia. We wszystkich przypadkach budowanie zaufania i angażowania w relacje jest niezbędne!

Może okazać się, że dziecko wykazuje większą agresję podczas przerwy w szkole. Możliwe, że czas ten musi być lepiej kontrolowany i zorganizowany. Może być ono bardziej podatne na działanie, gdy czuje się sfrustrowane, że coś nie działa tak jak sobie wyobrażało. Możemy nauczyć je, że jeżeli coś jest zepsute lub wadliwe, że jest to czas aby poprosić o pomoc.

Dzieci stają się agresywne, gdy w jakiś sposób się je krytykuje. Kluczem tutaj jest wyszczególnienie wszystkich wyzwalaczy agresywnego zachowania i nauczenie dziecka alternatywnych sposobów radzenia sobie z sytuacją.

Próbując radzić sobie z agresją dziecka, chcemy pokazać dziecku, że agresja nie jest skuteczna. Jeśli dziecko zaobserwuje, że takie zachowanie wywołuje reakcje będzie robić to nadal.

Dzieci z ADHD lub autyzmem mogą mieć zaburzenia integracji sensorycznej. W prostych słowach oznacza to, że mogą one mieć trudności z regulowaniem i przetwarzaniem bodźców za pośrednictwem zmysłów. Ta trudność w zarządzaniu bombardowaniem widoków, tekstur, dźwięków, smaków, zapachów typowego dnia może sprawić, że dziecko poczuje się zestresowane przytłoczone i bardziej podatne na agresję.

To, że dziecko jest agresywne nie musi być naszą winą. I nie zawsze oznacza, że dziecko uczy się takiego zachowania w innym miejscu. Warto pamiętać, że dzieci często zachowują się tak, gdy zauważają, że swoim zachowaniem osiągają zamierzony cel.

Tak więc, gdy nie możemy kontrolować każdego czynnika, który ma wpływ na dziecko zastanówmy się czy są jakieś obszary, które można kontrolować. Np. jeśli Twoje dziecko było świadkiem agresji w grach wideo, spróbujmy ograniczyć jego dostęp do tego typu gier.

Kiedy dziecko jest agresywne, powinniśmy zaakceptować jego uczucia i pomóc mu w zarządzaniu nimi. Powinniśmy powstrzymać złe zachowanie i zapobiec krzywdzeniu innych. Ustalanie sztywnych ograniczeń w sposób delikatny jest najlepszym sposobem. Kiedy dziecko jest agresywne, rodzic musi przerwać jego zachowanie. Dzieciom nigdy nie powinno się pozwalać na bicie innych, w tym ich rodziców.

Możemy usiąść z dzieckiem w cichym miejscu i dać mu znać, że jesteśmy tam dla niego. Możemy powiedzieć:

“Wiem, że jesteś bardzo zły! Ale nie mogę pozwolić, byś bił mnie lub inne dzieci. Zawsze możesz mi powiedzieć, jak się czujesz, a rozwiążemy to razem”.

Dziecko prawdopodobnie płacze w naszych ramionach, a nawet ma furię, ale to jest jego sposób na rozładowanie napięcia. Kiedy rodzic akceptuje uczucia i empatię dziecka, dziecko uczy się ważnej lekcji i rozwija swoją inteligencję emocjonalną.

Po zatrzymaniu agresji ważne jest, aby dać dziecku poczuć, że z nim jesteśmy. Możemy to zrobić za pomocą kontaktu wzrokowego, spokojnego głosu i ciepłego uścisku. Dopiero po ustaniu wszystkich emocji możemy porozmawiać z dzieckiem o lepszych rozwiązaniach.

Możemy wykorzystać tę chwilę, aby przypomnieć mu, że bicie innych nie jest dozwolone i zapewnić go, że są lepsze sposoby radzenia sobie z uczuciami.

Ogólnie rzecz ujmując, spędzanie czasu z dzieckiem pomaga mu polubić nas, poznawać nas, przez co nie będzie chciało być agresywne w naszym otoczeniu.

Lista zadań.

Jeśli dziecko reaguje agresywnie w szkole może nauczyciel dziecka będzie w stanie pomoc, oferując dziecku przerwę w spokojnym pokoju bez rozpraszania gdy się zdenerwuje. Na niektóre dzieci dobrze działają ćwiczenia oddechowe. Jeśli dziecko denerwuje się w domu można spróbować skorzystać z aromaterapii, kołysania, spokojnej muzyki, ciepłymi kąpielami. Można stworzyć listę zadań, aby uspokoić dziecko w szkole i w domu. Możemy nauczyć je, aby samodzielnie wybrało pozycje z listy zadań, która pomoże mu się uspokoić.

Nie stosuj kar.

W radzeniu sobie z agresją, kary i limity nigdy nie są właściwą reakcją. Kary powodują, że między nami a dzieckiem powstaje dystans, dystans który z każdą karą bardziej się powiększa..

Delikatne metody pozwalają dziecku czuć się bezpiecznie i nie separują nas od niego, oferują narzędzia, których potrzebuje, aby zachowywać się lepiej.

Często rodzice maja tendencję do nadużywania dyscypliny lub groźby dyscypliny. Ale tak naprawdę istnieje wiele innych technik, które możemy wykorzystać każdego dnia, aby uniknąć agresji.

Wspieranie pozytywnych zachowań.

Jedną ze strategii jest pokazanie dziecku jakie korzyści płyną z bycia „dobrym”. Można to zrobić chwaląc je, dając pozytywne uwagi i regularnie zachęcając do dobrego zachowania. Jeśli problem agresji jest stały, pomocne może okazać się nagradzanie dziecka, gdy robi coś dobrego. Np. za ładne zachowanie podczas zabawy z innymi dziećmi (za to, że nie było agresywne podczas gry).

Spędzanie czasu z dzieckiem.

Jak już wspominaliśmy, jednym z bardzo przydatnych narzędzi jest spędzanie czasu z dzieckiem. Codzienne, półgodzinne poświęcenie czasu specjalnego z dzieckiem to doskonały początek budowania dobrej relacji między wami.

Szybka reakcja.

Innym przydatnym podejściem jest zapobieganie zachowaniom dokładnie przed ich wystąpieniem. Na przykład, jeśli dziecko bawi się z innymi dziećmi i wygląda na zdenerwowane, możemy interweniować, zanim stanie się agresywne. Możemy poprosić je, aby przyszło do ciebie i powiedzieć: “Widzę, że się gniewasz i obawiam się, że wyładujesz złość na innych. Myślę, że możemy to zrobić w lepszy sposób. Uspokójmy się i wymyślmy to razem”. Dzięki temu dziecko może cofnąć się od sytuacji, ponownie połączyć się z rodzicem i lepiej radzić sobie z uczuciami.

Nauka nowych umiejętności.

Inna pomocna technika, którą możemy zastosować to uczenie dziecka umiejętności, których potrzebuje, aby przestać być agresywnym. Na przykład dziecko może nie wiedzieć jak ładnie się bawić lub odpowiednio wyrażać emocje.

Uczenie dziecka umiejętności społecznych, komunikacyjnych i emocji może być trudne. Najlepiej robić to kiedy dziecko jest spokojne i nie wykazuje agresywnych zachowań, ponieważ będzie bardziej skłonne, do zachowania tych umiejętności.

Ucząc dziecko nowych rzeczy warto pamiętać, aby robić to na odpowiednim poziomie wieku. Dla wielu dzieci czytanie opowiadań i korzystanie z efektów wizualnych może pomóc im w łatwiejszym poznaniu tych umiejętności.

Odgrywanie ról.

Małe dzieci są otwarte na zabawne sposoby uczenia się nowych umiejętności, więc odgrywanie ról może również pomóc! Dziecko musi wiedzieć, że w każdych okolicznościach agresja nie jest w porządku. Musi także nauczyć się alternatywnych metod radzenia sobie w trudnych sytuacjach.

Możemy nauczyć dziecko mówić “nie”, gdy inne dzieci go niepokoją. Posiadanie serii zwrotów, których można użyć, gdy czuje się złe lub zagrożone, jest dobrym sposobem na uniknięcie agresji. Te zwroty mogą brzmieć: “Nie podoba mi się to, co robisz”, “Przestań! To mnie boli.” lub “Nie, nie możesz tego mi zabrać”.

Wyciąganie wniosków.

Jednym z ostatnich narzędzi do wykorzystania jest odzwierciedlenie. Jeśli zachodzi agresywne zachowanie, ważne jest, aby dziecko wyciągnęło z niego cenną lekcję. Później możemy poprosić je, aby zastanowiło się nad tym, co się stało. Proste pytania mogą pomóc mu znaleźć własne odpowiedzi i rozwiązania.

“Czy pamiętasz dzisiaj, kiedy uderzyłeś …?”, “Dlaczego to zrobiłeś?”, “Jak mogłeś zrobić to w ładniejszy sposób?” To przydatne pytania do poprowadzenia rozmowy.

Dodatkowo warto wykorzystać:

• Regularnie rozmawiajmy z dzieckiem.

• Pomóżmy dziecku zidentyfikować bardziej odpowiednie umiejętności radzenia ze sposobem wyrażaniem siebie (np. głębokie oddychanie).

• Możemy korzystać z książek o uderzaniu i gryzieniu lub możesz po prostu rozpocząć dyskusję na ten temat.

• Kiedy dziecko jest rozbudzone przypominajmy mu o umiejętnościach radzenia z gniewem, możemy przytoczyć jedna konkretną.

• Mówmy dziecku co robić, a NIE czego nie robić (np. baw się ładnie zamiast „nie bij”).

• Zachęcajmy dzieci do używania słów, do komunikowania się.

• Pamiętajmy, żeby nie przyklejać dziecku etykietki „złego”, nawet jeśli często zachowuje się niewłaściwie. To zachowanie jest złe a nie dziecko.

• Bądźmy konsekwentni w czasie i ustaleniach.

• Dopilnujmy, aby nasz partner lub opiekun, stali po tej samej stronie co my, gdy mamy do czynienia z agresja.

Cała dyskusja powinna skupiać się na zrozumieniu uczuć i znalezieniu rozwiązań. Obwinianie, zawstydzanie i wykładanie nie pomagają. Kiedy dziecko jest spokojne, z pewnością będzie mógło znaleźć na swój własny, bardziej konstruktywny sposób radzenia sobie z emocjami.

Potrzeba czasu i wysiłku, aby zobaczyć wyniki, ale jest to bardzo opłacalne. Ponieważ, te metody nie tylko pomogą ci poradzić sobie z agresją twojego dziecka, ale również pomogą dziecku rozwinąć jego inteligencję emocjonalną i poczuć się z tobą bardziej związanym! 

Kiedy powyższe metody nie działają ważne jest, aby szukać pomocy u terapeuty dziecięcego. Jeśli uważasz, że twoje dziecko jest agresywne z powodu istotnych stresorów życiowych lub zaburzeń zachowania lub zdrowia psychicznego możesz uzyskać wsparcie w Naszej Poradni.

Źródła:
https://playfulnotes.com/gentle-ways-to-handle-aggression-in-young-children/

https://www.healthcentral.com/article/8-ways-to-decrease-your-childs-aggressive-behavior?ap=2012

https://www.positiveparentingsolutions.com/parenting/child-aggression/amp

Agnieszka Gąstoł, Aneta Jegier, Mój Złośnik, Difin SA, Warszawa 2018