Zespół stresu pourazowego to zaburzenie, które może rozwinąć się po przeżyciu lub byciu świadkiem traumatycznego wydarzenia – takiego jak wypadek, przemoc, katastrofa naturalna czy nagła utrata bliskiej osoby. Objawy PTSD bywają złożone i głęboko wpływają na codzienne funkcjonowanie, relacje i poczucie bezpieczeństwa. Osoby zmagające się z PTSD mogą doświadczać natrętnych wspomnień, koszmarów, trudności z koncentracją, nadmiernej czujności czy silnych reakcji lękowych, nawet długo po zakończeniu traumatycznej sytuacji.

Jeśli rozpoznajesz u siebie podobne objawy lub masz poczucie, że przeszłość nadal Cię przytłacza – nie musisz zmagać się z tym samotnie. W Poradni Focus w Gliwicach otrzymasz profesjonalne wsparcie psychoterapeuty online, dzięki któremu zyskasz przestrzeń do bezpiecznego przepracowania trudnych doświadczeń. Psychoterapia prowadzona w formie zdalnej to wygodna i skuteczna forma leczenia, dopasowana do Twoich potrzeb.

Co to jest zespół stresu pourazowego PTSD?

PTSD, czyli zespół stresu pourazowego, to zaburzenie zdrowia psychicznego, które może rozwinąć się po przeżyciu lub byciu świadkiem traumatycznego zdarzenia. Tego typu wydarzenia niosą ze sobą realne zagrożenie życia lub stanowią poważne naruszenie poczucia bezpieczeństwa – fizycznego, emocjonalnego czy duchowego. PTSD może dotknąć osoby w każdym wieku, niezależnie od wcześniejszego stanu psychicznego czy sytuacji życiowej.

U osób z PTSD utrzymują się intensywne, natrętne myśli i emocje związane z traumą, które nie ustępują mimo upływu czasu. Do najczęstszych objawów należą silny lęk, przygnębienie, poczucie winy lub wstydu. Pojawiają się również natrętne wspomnienia, flashbacki czy koszmary senne. Wiele osób unika sytuacji, miejsc lub aktywności, które kojarzą się z przeżytą traumą – nawet jeśli oznacza to rezygnację z codziennych obowiązków czy kontaktów społecznych. Objawy te potrafią znacznie utrudniać funkcjonowanie i prowadzić do izolacji, problemów w pracy oraz w relacjach osobistych.

Leczenie PTSD Terapia online

Jednym z najskuteczniejszych sposobów leczenia zespołu stresu pourazowego (PTSD) jest psychoterapia, a szczególnie terapia poznawczo-behawioralna (CBT). Jest to podejście terapeutyczne, które pomaga osobie z PTSD zrozumieć, w jaki sposób jej myśli, emocje i zachowania są ze sobą powiązane – i jak je zmieniać, by poczuć się lepiej.

Psychoterapia pomaga:

• Zidentyfikować i zrozumieć negatywne przekonania związane z traumą (np. „to była moja wina”, „świat nie jest bezpieczny”),
• Zmniejszyć unikanie – czyli stopniowo konfrontować się z myślami, uczuciami i sytuacjami, które przypominają o traumie, zamiast ich unikać,
• Złagodzić intensywne emocje, takie jak lęk, poczucie winy czy wstyd,
• Odzyskać poczucie kontroli nad życiem, które często zostaje zaburzone po traumatycznym doświadczeniu.

PTSD terapia online – czy działa?

W ostatnich latach psychoterapia online stała się coraz bardziej popularna – również w leczeniu zespołu stresu pourazowego (PTSD). Badania pokazują, że terapia prowadzona zdalnie może być równie skuteczna jak spotkania twarzą w twarz, szczególnie jeśli prowadzona jest przez wykwalifikowanego specjalistę i oparta na sprawdzonych metodach, takich jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT).

PTSD terapia online – zalety

Bezpieczeństwo i komfort

Osoby z PTSD często czują się niekomfortowo w nowych miejscach lub w kontakcie z obcymi. Terapia online pozwala pracować nad traumą z bezpiecznego środowiska domowego, co może ułatwiać otwartość i zaangażowanie.

Lepszy dostęp do specjalistów

Dzięki terapii online łatwiej skorzystać z pomocy specjalisty, niezależnie od miejsca zamieszkania. To szczególnie ważne dla osób mieszkających w mniejszych miejscowościach lub za granicą.

Oszczędność czasu

Brak konieczności dojazdu na sesje to duże ułatwienie – szczególnie jeśli ktoś zmaga się z lękiem, zmęczeniem czy trudnościami w organizacji dnia.

Elastyczność

Spotkania online łatwiej dopasować do codziennego grafiku – co zwiększa szansę na regularność terapii.

Leczenie PTSD – farmakoterapia

Obecnie nie ma leków zatwierdzonych do leczenia PTSD. Jednak lekarz psychiatra może przepisywać pewne leki, aby złagodzić niektóre objawy PTSD, takie jak:

• Leki przeciwdepresyjne, takie jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) lub inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI).
• Leki przeciwlękowe.

Co to jest traumatyczne wydarzenie?

Trauma lub wydarzenie traumatyczne to każda sytuacja, która poważnie zagraża Twojemu życiu albo podważa poczucie bezpieczeństwa. Nie musi to być jedno konkretne zdarzenie, jak na przykład wypadek samochodowy – trauma może mieć charakter długofalowy, jak w przypadku doświadczenia wojny czy ciągłego doświadczania przemocy.

Warto pamiętać, że traumatyczne wydarzenie nie musi dotyczyć bezpośrednio Ciebie – możesz być jego świadkiem, a nawet przeżyć traumę w wyniku informacji, że coś dramatycznego przydarzyło się komuś bliskiemu. W takich przypadkach również może rozwinąć się zespół stresu pourazowego (PTSD).

Przykłady sytuacji, które mogą być traumatyczne, to między innymi:

• Poważne wypadki, np. kolizje drogowe,
• Ciężkie obrażenia ciała lub nagłe, groźne choroby,
• Doświadczenie wojny lub udział w działaniach zbrojnych,
• Katastrofy naturalne, takie jak trzęsienia ziemi, tornada, pożary czy powodzie,
• Przemoc fizyczna,
• Przemoc psychiczna lub werbalna,
• Napaści seksualne lub przemoc seksualna,
• Przewlekłe znęcanie się,
• Nagła śmierć osoby bliskiej.

Jak często występuje PTSD?

PTSD jest powszechne. Rozwija się u 5% do 10% osób, które doświadczyły traumy.

Rodzaje PTSD

Z PTSD powiązane są dwa stany psychiczne:

Zespół ostrego stresu – To krótkotrwały stan zaburzenia psychicznego, który może pojawić się w ciągu pierwszych czterech tygodni po przeżyciu traumatycznego wydarzenia. Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż miesiąc, mogą wskazywać na rozwój zespołu stresu pourazowego (PTSD).

Złożony zespół stresu pourazowego (CPTSD) – Ten stan psychiczny rozwija się w odpowiedzi na długotrwałą, powtarzającą się traumę. Przykłady to m.in. przewlekłe wykorzystywanie fizyczne lub seksualne w dzieciństwie, przemoc domowa trwająca przez długi czas, czy doświadczenia wojenne. Osoby cierpiące na CPTSD doświadczają objawów typowych dla PTSD, ale także zmagają się z dodatkowymi trudnościami – w tym z zaburzeniami w regulowaniu emocji, zniekształconym obrazem siebie oraz problemami w relacjach międzyludzkich.

Zespół stresu pourazowego – objawy

Aby można było zdiagnozować zespół stresu pourazowego (PTSD), objawy muszą utrzymywać się dłużej niż miesiąc i wywoływać znaczny dyskomfort lub trudności w codziennym życiu. Symptomy PTSD zwykle dzielą się na cztery główne grupy:

Przeżywanie traumy na nowo

• Natarczywe, powracające wspomnienia traumatycznego wydarzenia, pojawiające się mimowolnie.
• Koszmary senne o treści związanej z traumą.
• Retrospekcje, czyli intensywne „przeżywanie” wydarzenia na nowo – mogą wydawać się niezwykle realistyczne.

Objawy unikania

• Unikanie osób, miejsc, sytuacji, przedmiotów czy czynności, które mogą przypominać o traumie.
• Starasz się nie myśleć o tym, co się wydarzyło, lub nie wracać do wspomnień.
• Unikasz rozmów na temat wydarzenia i tego, jak się z tym czujesz.

Zmiany w sposobie myślenia i odczuwania

• Uczucie ciągłego lęku, przerażenia, złości, winy lub wstydu.
• Trudności z przypomnieniem sobie istotnych szczegółów dotyczących traumatycznego wydarzenia.
• Negatywne i zniekształcone przekonania o sobie, innych ludziach lub świecie.
• Poczucie winy lub obwinianie innych za to, co się stało.
• Poczucie izolacji i oddzielenia od innych.
• Utrata zainteresowania czynnościami, które kiedyś sprawiały radość.
• Trudność z odczuwaniem pozytywnych emocji.

Zmiany w pobudzeniu i reaktywności

• Łatwo wpadasz w złość lub stajesz się drażliwy.
• Zachowania impulsywne, lekkomyślne lub autodestrukcyjne.
• Nadmierna czujność – ciągłe „czuwanie” i napięcie.
• Łatwe zaskoczenie nawet drobnymi bodźcami.
• Problemy z koncentracją i snem.

Zespół stresu pourazowego u dzieci – objawy

Dzieci cierpiące na PTSD mogą mieć trudność z wyrażeniem swoich emocji lub nawet nie zdawać sobie sprawy z tego, że doświadczyły traumy. Często przejawiają oznaki niepokoju, bywają rozdrażnione, mają trudności z koncentracją czy z utrzymaniem porządku w swoim otoczeniu.

Takie objawy mogą przypominać symptomy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), co może prowadzić do błędnej diagnozy. Dlatego tak istotne jest, by skonsultować się z lekarzem – najlepiej psychiatrą dziecięcym – który ma doświadczenie w rozpoznawaniu i diagnozowaniu PTSD u dzieci.

Dodatkowe trudności związane z PTSD

Osoby z zespołem stresu pourazowego (PTSD) często doświadczają także innych zaburzeń, które mogą nasilać objawy i utrudniać codzienne funkcjonowanie. Do najczęstszych należą:

• Zaburzenia nastroju (np. depresja),
• Zaburzenia lękowe (takie jak uogólniony lęk czy ataki paniki),
• Schorzenia neurologiczne, w tym choroby otępienne (np. demencja),
• Uzależnienia związane z używaniem substancji psychoaktywnych, w tym alkoholu.

Warto również wiedzieć, że osoby z PTSD są bardziej narażone na występowanie myśli samobójczych i podejmowanie prób samobójczych.

Jeśli Ty lub ktoś, kogo znasz, zmaga się z myślami samobójczymi – nie zwlekaj z szukaniem pomocy. Możesz zadzwonić:

• 116 123 – Telefon Zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym (czynny codziennie od 14:00 do 22:00),
• 116 111 – Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży (czynny całą dobę),
• 112 – w nagłych sytuacjach zagrożenia życia.

Zespół stresu pourazowego – przyczyny

Szacuje się, że od 61% do nawet 80% osób w ciągu swojego życia doświadczy przynajmniej jednego traumatycznego wydarzenia. Mimo to, zespół stresu pourazowego (PTSD) rozwija się tylko u części z nich – dotyczy to około 5% do 10% tej populacji.

Nie do końca wiadomo, dlaczego jedni ludzie lepiej radzą sobie z traumą, a inni rozwijają PTSD. Jednak badania wskazują, że u osób z tym zaburzeniem dochodzi do zmian w poziomie neuroprzekaźników, hormonów oraz w strukturze i funkcjonowaniu mózgu.

Zaburzenia w układzie neuroprzekaźników i hormonalnym

U osób cierpiących na PTSD obserwuje się nietypowe poziomy niektórych substancji regulujących pracę układu nerwowego:

Poziom kortyzolu (tzw. hormonu stresu) jest u nich często niski lub w normie, pomimo ciągłego odczuwania stresu.

Z kolei poziom czynnika uwalniającego kortykotropinę (CRF) jest podwyższony – to substancja, która pobudza produkcję noradrenaliny, aktywując mechanizm „walki lub ucieczki”.

W rezultacie dochodzi do:

• Przyspieszenia akcji serca,
• Wzrostu ciśnienia krwi,
• Nadmiernej czujności i silnych reakcji na zaskoczenie.

Dodatkowo, u osób z PTSD zaobserwowano nieprawidłowości w działaniu innych neuroprzekaźników, takich jak:

• GABA (odpowiedzialny za hamowanie nadmiernej aktywności neuronów),
• Glutaminian (główny neuroprzekaźnik pobudzający),
• Serotonina (kluczowa dla nastroju i emocji).

Zmiany w mózgu związane z PTSD

PTSD wiąże się również z zauważalnymi zmianami anatomicznymi i funkcjonalnymi w mózgu:

• Hipokamp, który odpowiada za pamięć, emocje i proces uczenia się, często ulega zmniejszeniu.
• Ciało migdałowate, odpowiedzialne za przetwarzanie emocji i strachu, staje się nadmiernie pobudzone.
• Przyśrodkowa kora przedczołowa, która normalnie „uspokaja” ciało migdałowate i reguluje emocje, może być mniejsza i mniej aktywna, co osłabia kontrolę nad reakcjami lękowymi.

Kto jest bardziej narażony na rozwój PTSD?

Nie da się z góry przewidzieć, u kogo po traumatycznym wydarzeniu rozwinie się zespół stresu pourazowego (PTSD). Jednak pewne czynniki zwiększają ryzyko jego wystąpienia. PTSD częściej pojawia się u osób, które:

• Doświadczyły szczególnie ciężkich form traumy – zwłaszcza walki zbrojnej lub przemocy seksualnej,
• Przeżyły traumę w dzieciństwie,
• Zostały ranne, np. podczas uprawiania sportu lub w trakcie zawodów,
• W momencie zdarzenia odczuwały skrajne emocje: przerażenie, bezradność lub intensywny strach,
• Nie otrzymały wystarczającego wsparcia społecznego po traumie,
• Były narażone na długotrwałą lub powtarzającą się traumę,
• Zmagały się wcześniej z zaburzeniami psychicznymi lub nadużywaniem substancji psychoaktywnych.