Uzależnienie to choroba, w której osoba traci kontrolę nad swoim zachowaniem i odczuwa silną potrzebę korzystania z substancji lub określonego zachowania. Uzależnienie może dotyczyć różnych substancji, takich jak alkohol, narkotyki, leki przeciwbólowe, a także zachowań, takich jak hazard, seksoholizm, uzależnienie od internetu.
Istnieją dwie główne kategorie uzależnień:
- Uzależnienie od substancji (chemiczne): Dotyczy sytuacji, w której jednostka regularnie zażywa substancję mimo szkodliwych konsekwencji. Najczęstsze substancje uzależniające to alkohol, nikotyna, narkotyki oraz niektóre leki na receptę. Osoba uzależniona może doświadczać objawów odstawienia, jeśli próbuje zaprzestać używania.
- Uzależnienia behawioralne (od zachowań): To rodzaj uzależnienia, w którym jednostka jest uzależniona od pewnych zachowań. Przykłady to hazard, nadmierne korzystanie z internetu, kompulsywne zakupy czy nadmierne jedzenie. Chociaż mechanizmy uzależnienia behawioralnego różnią się od uzależnień chemicznych, efekty są podobne: jednostka kontynuuje dane zachowanie mimo negatywnych konsekwencji.
Przyczyny
Przyczyny uzależnienia są złożone i wynikają z interakcji wielu czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. Czynniki te mogą obejmować m.in. genetyczne predyspozycje, stres, traumy emocjonalne, presję społeczną, brak wsparcia emocjonalnego, a także dostępność i akceptacja substancji lub zachowania uzależniającego.
Objawy
Objawy uzależnienia różnią się w zależności od rodzaju uzależnienia, ale mogą obejmować m.in. zwiększone używanie substancji lub wykonywanie zachowania uzależniającego, trudności w ograniczeniu lub zaprzestaniu korzystania, silną potrzebę korzystania z substancji lub wykonywania zachowania, problemy z funkcjonowaniem społecznym i emocjonalnym, a także objawy fizyczne, takie jak drżenie, pocenie się, bóle brzucha i nudności.
Leczenie
Leczenie uzależnienia zależy od rodzaju uzależnienia i indywidualnych potrzeb pacjenta. Może obejmować terapię psychologiczną, farmakoterapię, wsparcie społeczne i edukację zdrowotną. Terapia psychologiczna, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, terapia uzależnień lub terapia rodzinna, może pomóc w leczeniu uzależnienia poprzez zmniejszenie objawów, poprawę funkcjonowania społecznego i emocjonalnego oraz poprawę jakości życia pacjenta. W niektórych przypadkach konieczne może być również leczenie farmakologiczne.
Źródła:
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.).
National Institute on Drug Abuse. (2021). Drug addiction treatment in the United States.
World Health Organization. (2021). Substance abuse.
National Institute of Mental Health. (2021). Drug use and addiction.
Mayo Clinic. (2021). Addiction.