Trauma może przyjmować różne formy i dotykać nas w bardzo indywidualny sposób, jednak istnieją sytuacje, które powszechnie uznaje się za potencjalnie traumatyczne. Do najczęstszych należą między innymi:

• przemoc fizyczna lub psychiczna
• napaść
• wypadki komunikacyjne
• śmierć bliskiej osoby
• rozwód lub rozpad relacji
• porzucenie przez opiekuna
• pozbawienie wolności
• utrata pracy
• katastrofy naturalne
• poważny uraz fizyczny
• gwałt
• choroba przewlekła lub zagrażająca życiu
• doświadczenie aktu terrorystycznego
• przemoc domowa lub społeczna
• bycie świadkiem dramatycznych wydarzeń, takich jak przestępstwo, wypadek czy śmierć

Traumy można podzielić na trzy główne kategorie:

• traumy jednorazowe – takie jak wypadek, poród czy klęska żywiołowa, które są ograniczone w czasie,
• traumy chroniczne – wynikające z długotrwałych, powtarzających się doświadczeń, jak przemoc domowa czy życie z przewlekłą chorobą,
• traumy ukryte lub pomijane – często niedostrzegane, jak te związane z interwencjami medycznymi (np. operacjami) czy trudnym przebiegiem porodu.

Trauma i jej objawy

Czym zatem jest „normalna” reakcja na traumę, a kiedy możemy mówić o objawach nietypowych?

Niełatwo jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ każda osoba reaguje na traumatyczne wydarzenia w sposób indywidualny – to, co dla jednej osoby będzie intensywną, ale naturalną reakcją, u innej może przybrać zupełnie inny wymiar.

Mimo to, można wyróżnić pewne charakterystyczne symptomy, które dość często pojawiają się po doświadczeniu traumy. Poniżej przedstawiamy kilka powszechnych reakcji:

Natrętne myśli i wspomnienia

Po traumatycznych przeżyciach wiele osób zmaga się z powracającymi, natrętnymi myślami oraz obrazami związanymi z trudnym wydarzeniem. Tego typu wspomnienia mogą pojawiać się nagle i intensywnie, szczególnie w momentach, gdy zetkniemy się z czymś, co w sposób symboliczny lub dosłowny przypomina nam o traumie – może to być konkretna osoba, miejsce, zapach, a nawet dźwięk czy sytuacja.

Nadmierna czujność

Zwiększona czujność to bardzo powszechna reakcja po trudnym doświadczeniu. Po przeżyciu traumy organizm staje się bardziej wyczulony na bodźce zewnętrzne – jest to część naturalnego mechanizmu ochronnego. Ciało stara się zapewnić bezpieczeństwo, mobilizując nasze zmysły do większej uważności wobec potencjalnych zagrożeń. Ten stan podwyższonej gotowości może utrzymywać się przez dłuższy czas po traumie, nawet jeśli realne zagrożenie już minęło.

Nadmierne pobudzenie

Podobnie jak wzmożona czujność, również napięcie emocjonalne i fizyczne może być wyraźnie nasilone. Osoba po traumie może odczuwać rozdrażnienie, wewnętrzne napięcie, trudności z wyciszeniem czy koncentracją. To również część naturalnej reakcji obronnej organizmu. Strach i niepokój są sygnałami ostrzegawczymi – informują nas o potencjalnym zagrożeniu. Objawy somatyczne, takie jak przyspieszone bicie serca, napięcie mięśni, nadmierna potliwość czy trudności z oddychaniem, to reakcje ciała, które mają przygotować nas do podjęcia działania: ucieczki, walki lub zamrożenia. Po przeżyciu traumatycznego wydarzenia ten system alarmowy może pozostawać nadaktywny, chroniąc nas – nawet wtedy, gdy nie ma realnego zagrożenia.

Poczucie zagrożenia

Jednym z głębszych skutków traumy może być utrata poczucia bezpieczeństwa. Dotychczasowe przekonanie, że świat jest przewidywalny i względnie bezpieczny, zostaje zachwiane. Osoby po traumie mogą mieć trudność z odzyskaniem zaufania do otoczenia – każda sytuacja, nawet ta wcześniej neutralna czy przyjazna, może być postrzegana jako potencjalnie niebezpieczna. Miejsca i osoby, które wcześniej dawały poczucie spokoju, mogą nagle wywoływać lęk. Taki sposób odbierania rzeczywistości jest szczególnie nasilony, gdy dana sytuacja przypomina traumatyczne wydarzenie – nawet nieświadomie.

„Normalna” reakcja na traumę a PTSD

Czytając o objawach, które często pojawiają się po traumatycznym wydarzeniu, łatwo zauważyć, że wiele z nich przypomina symptomy zespołu stresu pourazowego (PTSD). Warto jednak pamiętać, że ich występowanie nie oznacza automatycznie, że cierpisz na PTSD.

Choć reakcje mogą być trudne i niepokojące, zazwyczaj są one mniej nasilone i mniej trwałe niż te charakterystyczne dla pełnoobjawowego PTSD. Co istotne, rozpoznanie PTSD nie jest możliwe wcześniej niż po 30 dniach od zdarzenia traumatycznego.

Dzieje się tak dlatego, że wiele objawów przypominających PTSD to część naturalnej reakcji organizmu na wyjątkowo trudne doświadczenie. U wielu osób symptomy te będą z czasem stopniowo słabnąć i mogą całkowicie ustąpić bez konieczności interwencji terapeutycznej.

Objawy, na które należy zwrócić uwagę

Poniższe objawy mogą wskazywać na zwiększone ryzyko rozwoju zespołu stresu pourazowego (PTSD). Często sprawiają, że naturalne reakcje na traumę, opisane wcześniej, ulegają nasileniu i z czasem mogą przekształcić się w przewlekły stan. Dlatego tak ważne jest, aby być uważnym na tego rodzaju sygnały:

Utrata zainteresowań i wycofanie społeczne

Warto zwrócić uwagę na sytuacje, w których tracisz zainteresowanie czynnościami, które wcześniej sprawiały Ci radość, a także gdy zaczynasz odczuwać dystans wobec innych osób. Takie objawy mogą świadczyć nie tylko o przeciążeniu emocjonalnym, ale również o rozwijającej się depresji. Mogą prowadzić do izolacji i odcięcia się od źródeł wsparcia społecznego, które są kluczowe w procesie zdrowienia po traumie.

Unikanie sytuacji i bodźców związanych z traumą

Unikanie jest częstą reakcją po traumatycznym doświadczeniu – dotyczy zarówno określonych sytuacji, miejsc, jak i osób. Choć początkowo może wydawać się sposobem na poradzenie sobie z trudnymi emocjami, z czasem może prowadzić do pogłębiania lęku i utrwalania przekonania, że świat jest niebezpieczny. Taki mechanizm obronny, jeśli się utrzymuje, może pogorszyć objawy i zwiększyć ryzyko rozwoju PTSD.

Niezdrowe sposoby radzenia sobie z emocjami

Podobnie jak unikanie określonych bodźców zewnętrznych, również unikanie własnych myśli i uczuć może być problematyczne. Objawy traumy bywają intensywne i trudne do zniesienia, co sprawia, że niektórzy sięgają po niezdrowe strategie radzenia sobie – takie jak nadużywanie alkoholu, substancji psychoaktywnych czy zachowania kompulsywne. Choć na krótką metę przynoszą one ulgę, z czasem pogłębiają problem, nasilając emocjonalne cierpienie i utrudniając powrót do równowagi.

Trauma leczenie online – diagnoza

Jeśli doświadczasz objawów traumy, możliwe jest, że zostanie u Ciebie rozpoznane zaburzenie, takie jak zespół stresu pourazowego (PTSD). Warto jednak pamiętać, że nie każde traumatyczne wydarzenie prowadzi do diagnozy zaburzenia związanego z traumą – reakcje na trudne doświadczenia są bardzo indywidualne i mogą przebiegać w różny sposób.

Podczas rozmowy z lekarzem lub specjalistą zdrowia psychicznego, zostaniesz zapytany o swoje objawy oraz o to, kiedy miało miejsce traumatyczne wydarzenie. Te informacje pomogą specjaliście ocenić, jak Twoje doświadczenie wpływa na codzienne funkcjonowanie.

Jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas po traumatycznym zdarzeniu i wyraźnie zakłócają Twoje życie, specjalista sprawdzi, czy spełniasz kryteria diagnostyczne dla jednego z zaburzeń związanych z traumą lub stresem – takich jak PTSD, zaburzenie adaptacyjne czy inne, w zależności od charakteru i nasilenia objawów.