Metoda NDT-Bobath to metoda rehabilitacyjna stosowana przede wszystkim w leczeniu dzieci z problemami neurologicznymi. Główne zastosowanie znajduje w fizjoterapii przy eliminowaniu niewłaściwych wzorców ruchowych.

NDT Bobath – twórcy metody

Metoda NDT-Bobath miała swój początek w latach 40. XX wieku w Londynie, gdzie została opracowana przez Karela, neurologa i neurofizjologa oraz jego żonę, fizjoterapeutkę Bertę Bobath. Metoda ta była ciągle rozwijana i modyfikowana wraz z postępami wiedzy medycznej oraz praktycznymi doświadczeniami, zwłaszcza w obszarze neurofizjologii oraz obserwacji rozwoju ruchowego dzieci, zarówno prawidłowego, jak i nieprawidłowego.

Na bazie pierwotnych założeń metody B. i K. Bobathów, w latach 50. XX wieku szwajcarska lekarka specjalizująca się w pediatrii, Elisabeth Koeng, oraz fizjoterapeutka Mary Quinton z Ośrodka Bobathów w Londynie, rozwinęły tę metodę w terapię neurorozwojową (Neurodevelopmental Treatment – NDT). Rozwinęły ją przystosowując ją jednocześnie do leczenia neurorozwojowego niezbędnego w fizjoterapii zwłaszcza wcześniaków i niemowląt mających problemy z napięciem mięśniowym.

NDT Bobath – wskazania do terapii

Metoda ta jest wykorzystywana również w fizjoterapii dzieci z różnego rodzaju zaburzeniami:

• Silnie zaznaczone nieprawidłowe wzorce ruchowe około 4 miesiąca życia (pilne działanie!).
• Utrwalone, intensywne wzorce ruchowe przed ukończeniem 4 miesiąca życia.
• Asymetrii.
• Bardzo słaba kontrola aktywności głowy i tułowia.
• Nieprawidłowego napięcia mięśniowego.
• Zaburzeń ortopedycznych.
• Wad genetycznych.
• Wad postawy.
• Trudności z ssaniem i połykaniem.
• Problemy z kontrolą wzroku (oczopląs, zez).
• Opóźnionego rozwoju psychoruchowego.

W trakcie terapii wykonywane są ćwiczenia obniżające napięcie wzmożone i podwyższające napięcie obniżone, a także zatrzymywane są nieprawidłowe odruchy, tak aby móc uaktywniać i utrwalać te prawidłowe. Najistotniejszym celem tej terapii jest ukierunkowanie dziecka na dalszy prawidłowy rozwój i samodzielne funkcjonowanie.

Zasady usprawniania według metody NDT Bobath

• Normalizacja napięcia mięśniowego.
• Hamowanie nieprawidłowych odruchów i ruchów.
• Kształtowanie kontroli postawy i reakcji ruchowych zbliżonych do prawidłowych oraz ich automatyzacja.
• Wyzwalanie i kontrolowanie ruchów w sposób jak najbardziej zbliżony do prawidłowych, poprzez specyficzne wsparcie z „punktów kluczowych”, czyli miejsc kontrolujących ruch.
• Utrzymywanie pełnej ruchomości w stawach.
• Wykorzystywanie i umacnianie zdobytych umiejętności ruchowych w codziennych czynnościach.

Prowadzenie usprawniania w metodzie NDT Bobath

• Terapia powinna rozpocząć się wcześnie, zanim patologiczne reakcje stają się nawykowymi wzorcami (największa plastyczność Centralnego Układu Nerwowego występuje w pierwszym roku życia).
• Nie należy przerywać terapii, dopóki nie zaobserwujemy spontanicznego chodu.
• Terapia powinna być dostosowana do możliwości fizycznych i osobowości dziecka.
• Sposób prowadzenia terapii powinien być dostosowany do tempa dziecka, aby zachować jego poczucie możliwości wykonania ruchu.
• Należy unikać powtarzania „stereotypowych” wzorców ruchu – zaleca się różnorodność. Pozycje statyczne są omijane, a ruch jest uczy się poprzez jego odczucie. Aktywna forma terapii zapewnia prawidłowe doświadczenia sensomotoryczne.
• Terapeuta pracuje nad całym ciałem pacjenta, unikając podejścia wybiórczego.
• Ręce terapeuty (zwane „rękami motyla”) prowadzą ruch, nie dominują nad nim.
• Obserwacja dziecka i jego sposobu wykonywania ruchu pozwala na identyfikację ewentualnego wykorzystywania wzorców kompensacyjnych.
• W pracy z niemowlęciem stosuje się sekwencję wzorców z około dwumiesięcznym wyprzedzeniem w stosunku do jego rozwoju.
• Wprowadzanie prawidłowych sekwencji ruchowych hamuje reakcje nieprawidłowe, co jest istotne nie tylko w czasie terapii.
• Poprzez wprowadzanie prawidłowych sekwencji wzorców buduje się body image dziecka.

Handling – neurorozwojowa pielęgnacja niemowląt

Handling to wszelkie czynności pielęgnacyjne wykonywane przy dziecku, obejmujące noszenie, odkładanie, układanie, ubieranie, karmienie oraz odbijanie po posiłku.

Kiedy metoda NDT Bobath nie ma zastosowania?

• Zaburzenia propriocepcji, takie jak rdzeniowy zanik mięśni,
• Ciężkie zaburzenia rozwoju umysłowego,
• Niedowład i porażenie (np. hemiplegia), mogą być trudne do odwrócenia, ale można zmniejszyć ich stopień zaawansowania.

Źródło:

Opracowanie dr n. o zdr. Anna D. Talar, Specjalista fizjoterapii i Certyfikowany terapeuta met. Vojty

Poznaj również inne formy terapii