Napady złości u dziecka – kiedy się martwić?

Napady złości u dziecka są naturalnym etapem rozwoju, szczególnie w młodszym wieku. Możesz czuć się zmęczony i przytłoczony, jednak dzieci mogą wyrażać swoje frustracje i emocje w sposób intensywny, gdy napotykają trudności lub ograniczenia. Sprawdź, kiedy wybuchy u dziecka stanowią powód do zmartwień i jakie mogą być tego przyczyny.

Spis treści:

• Napady złości u dziecka – czym są?
• Co jest „normalne”?
• Napady złości u dziecka – kiedy należy się martwić?
• Przyczyny napadów złości u dziecka
• Czym są zaburzenia opozycyjno-buntownicze?
• Czym są zaburzenia zachowania?
• Jakie są oznaki napadu złości?
• Jak zapobiegać napadom złości?
• Jak zatrzymać napady złości u dziecka?
• Napady złości u dziecka – czego nie robić?
• Co powinienem zrobić po napadzie złości?
• Kiedy szukać pomocy?
• Jak przygotować się do rozmowy ze specjalistą

Napady złości u dziecka – czym są?

Napady złości to sposób, w jaki dziecko wyraża swoją frustrację wynikającą z ograniczeń, jakie napotyka lub dlatego, że nie dostaje tego, czego chce. Podczas takich wybuchów dziecko może protestować, odmawiać wykonania poleceń i sprzeciwiać się rodzicowi bądź innej osobie.

U dzieci poniżej 4 roku życia napady złości mogą pojawiać się nawet do dziewięciu razy w tygodniu. Choć może być to zaskakujące dla rodziców, taki sposób wyrażania emocji jest normalnym etapem rozwoju małego dziecka. Wybuchy te są wynikiem frustracji, jaka towarzyszy ich szybkiemu rozwojowi. Chcą działać samodzielnie, ale brak im jeszcze umiejętności, by to robić. Na szczęście wraz z rozwojem zdolności komunikacyjnych, wybuchy te zwykle ustępują, ponieważ maluchy uczą się lepiej wyrażać swoje potrzeby i emocje. Napady złości mogą być fizyczne, werbalne lub jedno i drugie.

Choć większość dzieci czasem się kłóci lub staje się uparte, częste wybuchy gniewu i wrogości, które wpływają na ich relacje z przyjaciółmi, sytuację w szkole lub w domu, mogą być powodem do niepokoju. Zazwyczaj dzieci z tego wyrastają przed rozpoczęciem przedszkola, około 4. roku życia.

Podczas gdy rodzice mogą przymykać oko na napady złości u młodszych dzieci, ignorowanie agresywnych zachowań u starszych dzieci jest trudniejsze. Agresja u starszych dzieci może stanowić zagrożenie zarówno dla innych, jak i dla nich samych.

Co jest „normalne”?

Typowy napad złości często występuje, gdy małe dziecko jest zmęczone lub zniechęcone, a także podczas rutynowych czynności, takich jak pora snu, posiłku lub ubierania się.

Napady złości są naturalnym elementem rozwoju dziecka, pojawiającym się, gdy maluch uczy się stawać coraz bardziej niezależny. Najczęściej występują u dzieci w wieku od 1 do 4 lat, przeciętnie raz dziennie i zazwyczaj stają się rzadsze po rozpoczęciu nauki w szkole. W tym okresie dzieci lepiej rozwijają zdolności językowe, co pozwala im skuteczniej wyrażać swoje potrzeby słowami.

Zwykle napady złości trwają od dwóch do 15 minut. Jeśli jednak wybuchy złości trwają dłużej niż 15 minut i są gwałtowne, może to wskazywać na poważniejsze trudności. W takiej sytuacji warto skonsultować się z psychologiem lub lekarzem psychiatrą.

Nie jest natomiast normalne, gdy wybuch pojawia się bez wyraźnego powodu lub jest tak intensywny, że dziecko staje się wyczerpane. Jeśli takie sytuacje powtarzają się regularnie, może to być sygnał ostrzegawczy.

Napady złości u dziecka – kiedy należy się martwić?

Przejawy agresji lub złośliwości – Zdarza się, że dziecko w gniewie próbuje uderzyć lub kopnąć opiekuna. Jednak jeśli agresja pojawia się w ponad połowie napadów złości, może to wskazywać na głębszy problem.

Autoagresja – Jeśli dziecko próbuje się skrzywdzić, np. gryząc się, drapiąc, uderzając głową o ścianę lub uszkadzając stopy przez kopanie i uderzanie w przedmioty, wymaga to szczególnej uwagi.

Trudności w uspokojeniu – Jeśli po niemal każdym napadzie złości trzeba zabrać dziecko z otoczenia lub obiecać mu coś, by się uspokoiło, może to świadczyć o problemach w radzeniu sobie z emocjami.

Częstość napadów złości – Dziecko w wieku od 1 do 4 lat może mieć średnio jeden napad złości dziennie. Gdy zdarzają się one częściej, warto przyjrzeć się sytuacji.

Długotrwałe napady – Jeśli napady złości trwają zwykle ponad 15 minut, może to sugerować, że dziecko zmaga się z innymi trudnościami.

Przyczyny napadów złości u dziecka

Niektóre typowe przyczyny napadów złości mogą obejmować:

• Frustrację, gdy nie potrafią czegoś zrobić.
• Chęć zwrócenia na siebie uwagi.
• Pragnienie czegoś (np. smakołyku lub zabawki).
• Unikanie niechcianych czynności (np. sprzątania lub opuszczania parku).
• Głód.
• Zmęczenie.
• Nie znają słów, aby wyrazić swoje uczucia.
• Choroba.

Głównym powodem napadów złości u małych dzieci jest wewnętrzny konflikt. Dzieci dążą do samodzielności, ale jednocześnie potrzebują uwagi rodziców. Nie potrafią jeszcze skutecznie radzić sobie z intensywnymi emocjami czy rozczarowaniami, a ich umiejętności werbalne są ograniczone. W związku z tym, zamiast wyrażać swoje uczucia słowami, często reagują impulsywnie.

Dziecko może regularnie wykazywać agresywne zachowania z powodu takich problemów jak:

• ADHD.
• Lęki.
• Trudności w uczeniu się.
• Problemy z przetwarzaniem sensorycznym.
• Autyzm.

Inną potencjalną przyczyną może być destrukcyjne zaburzenie zachowania, które objawia się wzorcem działań zakłócających codzienne funkcjonowanie. To coś więcej niż zwykłe napady złości i może obejmować:

• Agresję fizyczną.
• Okrucieństwo.
• Ciągłe kłótnie.
• Ignorowanie autorytetów.

Dwa z najczęstszych destrukcyjnych zaburzeń to zaburzenie opozycyjno-buntownicze (ODD) i zaburzenie zachowania (CD).

Czym są zaburzenia opozycyjno-buntownicze?

Zaburzenie opozycyjno-buntownicze (ODD, ang. Oppositional Defiant Disorder) to zaburzenie zachowania, które występuje głównie u dzieci i młodzieży. Charakteryzuje się stałym wzorcem buntowniczych, nieposłusznych i wrogo nastawionych zachowań wobec autorytetów, takich jak rodzice czy nauczyciele. Dzieci z ODD często angażują się w konflikty, wykazują upór, sprzeciwiają się poleceniom, kłócą się oraz celowo prowokują innych.

Typowe objawy ODD obejmują:

• Częste wybuchy gniewu.
• Kłótnie z dorosłymi.
• Odmowę przestrzegania zasad i poleceń.
• Złośliwość lub działanie na przekór innym.
• Obwinianie innych za swoje błędy.

Chociaż dzieci z ODD mogą czasem zachowywać się normalnie, ich negatywne zachowania są na tyle regularne i powtarzalne, że zakłócają codzienne funkcjonowanie w domu i w szkole. Terapia behawioralna może pomóc w zarządzaniu objawami i poprawie relacji dziecka z otoczeniem.

Czym są zaburzenia zachowania?

Zaburzenie zachowania (CD, ang. Conduct Disorder) to zaburzenie psychiczne występujące u dzieci i młodzieży, charakteryzujące się powtarzającym się i trwałym wzorcem agresywnych, aspołecznych lub buntowniczych zachowań. Dzieci z CD często łamią normy społeczne, zasady oraz prawa innych osób. W przeciwieństwie do zaburzenia opozycyjno-buntowniczego (ODD), objawy CD są zazwyczaj bardziej poważne i destrukcyjne.

Typowe objawy CD mogą obejmować:

• Agresję wobec ludzi i zwierząt (np. zastraszanie, używanie siły fizycznej, okrucieństwo).
• Niszczenie mienia (np. podpalanie, celowe niszczenie rzeczy).
• Kłamstwa, kradzież (np. włamania, oszustwa).
• Poważne naruszenia norm (np. wagarowanie, ucieczki z domu, łamanie zasad).

Dzieci z CD mogą mieć trudności w relacjach z rówieśnikami, w szkole oraz w rodzinie, co często prowadzi do problemów społecznych i prawnych. Wczesna diagnoza oraz intensywna terapia psychologiczna i behawioralna są kluczowe w radzeniu sobie z tym zaburzeniem, aby zapobiec eskalacji negatywnych zachowań w dorosłości.

Jakie są oznaki napadu złości?

Oznaki napadu złości u dziecka mogą obejmować różnorodne zachowania fizyczne i emocjonalne. Do najczęstszych należą:

• Krzyk i płacz – dziecko wyraża swoje frustracje poprzez głośne, intensywne reakcje emocjonalne.
• Rzucanie się na ziemię – niektóre dzieci mogą kłaść się na podłodze lub uderzać w nią ciałem.
• Bicie, kopanie, uderzanie – mogą próbować bić innych, kopać lub rzucać przedmiotami.
• Rzucanie przedmiotami – dzieci w złości często rzucają zabawkami, jedzeniem lub innymi rzeczami.
• Wstrzymywanie oddechu – niektóre dzieci w czasie napadu złości wstrzymują oddech.
• Zaciskanie pięści lub szczęki – fizyczne oznaki napięcia, które wskazują na frustrację.
• Odmowa współpracy – dziecko może odmawiać wykonywania poleceń, być uparte lub po prostu ignorować prośby.
• Buntownicze zachowanie – może wykrzykiwać „nie”, sprzeciwiać się każdej formie autorytetu.
• Szybka zmiana emocji – nagłe przechodzenie od płaczu do krzyku i na odwrót.
• Skrajne zmęczenie – po intensywnym napadzie złości dziecko może być wyczerpane i szukać odpoczynku.

Jak zapobiegać napadom złości?

Wypróbuj te strategie podczas napadu złości Twojego dziecka:

Zachowaj pozytywne podejście

Dzieci potrzebują dobrych relacji, aby czuć więź i nauczyć się kontrolować swoje emocje. Jednak w obliczu wybuchów złości u malucha może być trudno zachować spokój.

Dzieci z problemami behawioralnymi mogą wpaść w trudny cykl: ich zachowanie wywołuje frustrację u opiekuna, który reaguje gniewem, co z kolei potęguje ich złość. W efekcie możesz odczuwać, że ciągle musisz je karać.

O ile dziecko nie zachowuje się destrukcyjnie, spróbuj koncentrować się na pozytywnych aspektach – nawet jeśli wymaga to pomijania niektórych napadów złości.

Zrób plan

Choć nie da się całkowicie wyeliminować napadów złości, możesz zmniejszyć ich liczbę, myśląc z wyprzedzeniem. Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc:

• Planuj z wyprzedzeniem – unikaj załatwiania spraw, gdy dziecko jest głodne lub zmęczone. Zabierz przekąski i zabawki, aby zająć malucha.
• Bądź konsekwentny – utrzymuj stałą rutynę, z regularnymi porami posiłków, drzemek i snu. Dzieci lepiej radzą sobie, gdy wiedzą, czego się spodziewać i są wypoczęte.
• Dawaj wybór – pozwól dziecku podejmować drobne decyzje, np. jakie zabawki wybrać lub w co się ubrać, co da mu poczucie kontroli.
• Zidentyfikuj wyzwalacze – unikaj sytuacji, które mogą frustrować dziecko, np. zabawek, które są dla niego zbyt trudne lub miejsc, gdzie musi długo czekać.

Wynagradzaj dobre zachowanie

Doceniaj i nagradzaj pozytywne zachowanie. Zauważ, gdy Twoje dziecko postępuje właściwie i pochwal je za to. Jeśli podczas obiadu zachowuje się grzecznie, zwróć na to uwagę. Pomóż ustalić konkretny cel w zachowaniu, a za jego osiągnięcie zaoferuj nagrodę. Zamiast materialnych upominków, podaruj dziecku wyjątkowy czas spędzony z rodzicem lub pozwól mu wybrać film na wspólny wieczór.

Jak zatrzymać napady złości u dziecka?

Kiedy Twoje dziecko przeżywa napad złości, potrzebuje Twojej pomocy, aby się uspokoić. Oto jak możesz mu pomóc:

Zachowaj spokój – Krzyczenie lub odpowiadanie złością tylko pogorszy sytuację.

Odwróć uwagę dziecka – Jeśli zauważysz, że napad złości zaczyna się rozwijać, ale jeszcze nie osiągnął pełnej siły, spróbuj skierować jego uwagę na coś innego. Skieruj jego uwagę na coś ciekawego lub zaproponuj zajęcie, które go zaangażuje. Podaj dziecku zabawkę lub książkę lub zaoferuj pomoc, jeśli napad złości dotyczy sprzątania lub innych obowiązków domowych.

Delikatnie przytrzymaj – Jeśli dziecko bije, kopie lub próbuje uciec, trzymaj je spokojnie, aż się uspokoi.

Wyjaśnij zasady – Gdy dziecko się uspokoi, porozmawiaj o zasadach i oczekiwaniach dotyczących zachowania.

Zignoruj napad złości – Daje to dziecku sygnał, że takie zachowanie nie przyniesie oczekiwanych rezultatów i nie pomoże mu osiągnąć swojego celu.

Zadbaj o bezpieczeństwo dziecka – Usuń wszelkie potencjalnie niebezpieczne przedmioty z otoczenia. Jeśli dziecko jest w pełni poza kontrolą, przenieś je w bezpieczne miejsce, gdzie będzie mogło się uspokoić. W razie potrzeby zastosuj „przerwę”, umieszczając je w pokoju bez dostępu do telewizji i innych rozpraszaczy.

Napady złości u dziecka – czego nie robić?

Kiedy Twoje dziecko wpada w złość, unikaj grożenia, pouczania czy wdawania się w kłótnie. Takie reakcje tylko nasilają napad. Dopiero gdy dziecko się uspokoi, porozmawiaj z nim o jego wcześniejszym zachowaniu.

Unikaj ustępowania lub zmieniania zdania

Jeśli dziecko zobaczy, że w ten sposób osiąga swój cel, nauczy się, że napady złości są skutecznym sposobem na zdobycie tego, czego chce. Jeśli jesteście w domu i dziecko jest bezpieczne, spróbuj zostawić je na chwilę same i przejdź do innego pokoju.

Nie stosuj przemocy

W żadnym wypadku nie stosuj przemocy, takiej jak uderzenie, ugryzienie czy odepchnięcie. Chociaż możesz myśleć, że pokażesz w ten sposób, że te działania są krzywdzące, efekt może być odwrotny. Dziecko może uznać, że takie zachowanie jest dopuszczalne, skoro rodzic tak postępuje. Zamiast tego wyraźnie powiedz, że takie działania są szkodliwe i nieakceptowalne.

Co powinienem zrobić po napadzie złości?

Po zakończeniu napadu złości warto zaangażować dziecko w rozmowę na temat tego, co się wydarzyło oraz omówić sposoby zapobiegania przyszłym wybuchom. Możesz wykonać następujące kroki:

Pochwal za uspokojenie

Wzmacniaj pozytywne zachowanie dziecka i jego dobre wybory. Dzieci cenią sobie uznanie za właściwe postawy. Zamiast ogólnych pochwał, bądź konkretny. Zamiast mówić „Byłeś taki dobry”, powiedz: „Świetnie sobie poradziłeś i zachowałeś spokój oczekując w długiej kolejce w sklepie”. Takie konkretne pochwały pomagają dziecku zrozumieć, jakie zachowania są oczekiwane i akceptowane.

Okaż zrozumienie

Pokaż dziecku, że rozumiesz jego frustrację i zaoferuj wsparcie. Uznanie emocji dziecka może pomóc złagodzić jego uczucia i sprawić, że poczuje się lepiej.

Pomóż nazywać emocje

Dzieci często nie mają jeszcze rozwiniętego słownictwa do opisywania swoich uczuć. Napady złości u dziecka mogą być sposobem na wyrażenie emocji, których nie potrafi słownie wyrazić. Wypowiedz słowa, które pomogą mu wyrazić swoje uczucia, na przykład: „Widzę, że jesteś teraz zły. Płaczesz, a twoja twarz jest czerwona.” Możesz używać prostych książek lub ilustracji, które pokazują różne wyrazy twarzy. Zachęcaj je do mówienia o tym, jak się czuje w różnych sytuacjach. Dzięki temu nauczy się rozpoznawać swoje emocje i zrozumie, że są one naturalną częścią życia.

Naucz radzenia sobie z emocjami

Zachęcaj dziecko do wyrażania swoich uczuć w zdrowy sposób. Może to być poprzez rozmowę, rysowanie, pisanie lub zabawę. Upewnij się, że stworzyłeś bezpieczną przestrzeń, w której dziecko może otwarcie mówić o swoich emocjach, nie obawiając się krytyki.

Daj dobry przykład

Dzieci obserwują swoich rodziców i uczą się, jak reagować na stres i frustrację. Bądź wzorem do naśladowania. Pokaż dziecku, jak radzić sobie z emocjami, dzieląc się swoimi doświadczeniami. Mów o tym, co czujesz w różnych sytuacjach i jak je przetwarzasz. Dzieci często uczą się przez obserwację, więc Twoje zachowanie ma ogromny wpływ na ich rozwój emocjonalny.

Kiedy szukać pomocy?

Oprócz typowych etapów rozwoju, istnieją również problemy medyczne, które mogą wpływać na gniew u dzieci. Oto niektóre z nich:

• Frustracja – Może występować u dzieci z zaburzeniami poznawczymi lub komunikacyjnymi, takimi jak autyzm.
• Psychozy – Schizofrenia jest jednym z przykładów, które mogą prowadzić do problemów z kontrolowaniem emocji.
• Zaburzenia nastroju – Choroba afektywna dwubiegunowa może wpływać na sposób, w jaki dziecko wyraża swoje emocje.
• Impulsywność – Często spotykana w zespole nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), może prowadzić do nagłych wybuchów złości.
• Uraz lub uszkodzenie płata czołowego – Może być spowodowane urazami lub epilepsją i wpływać na zdolność dziecka do kontrolowania emocji.

Jeśli złość Twojego dziecka wydaje się nie być związana z etapem rozwoju i trwa dłużej niż kilka tygodni, warto skonsultować się ze specjalistą. Powinnaś również porozmawiać z lekarzem, jeśli czujesz, że nie jesteś w stanie samodzielnie radzić sobie z trudnościami. Oto kilka dodatkowych oznak, które mogą sugerować, że Twoje dziecko potrzebuje pomocy:

• Utrzymują się lub nasilają po 4 roku życia.
• Samoagresja lub agresja wobec innych
• Atakowanie Ciebie lub innych osób dorosłych.
• Wysłanie dziecka ze szkoły do domu z powodu zachowania.
• Obawiasz się o bezpieczeństwo osób w otoczeniu dziecka.
• Twoje dziecko wstrzymuje oddech podczas napadu złości, a szczególnie gdy traci przytomność.
• Twoje dziecko skarży się na bóle głowy, brzucha lub wykazuje oznaki niepokoju.
• Czujesz frustrację i nie jesteś pewien, jak bezpiecznie radzić sobie z napadami złości.

Najważniejszym sygnałem ostrzegawczym jest częstotliwość wybuchów złości. Dzieci z problemami behawioralnymi mogą doświadczać wybuchów przez kilka dni lub tygodni, ale rzadko wytrzymują miesiąc bez problemów. Odpowiednie leczenie może pomóc w nagradzaniu pozytywnych zachowań i zniechęcaniu do negatywnych reakcji.

Jak przygotować się do rozmowy ze specjalistą

Te pytania mogą pomóc ustalić, czy napady złości u dziecka mieszczą się w normie, czy też są powodem do zmartwień:

• Kiedy zazwyczaj dochodzi do napadów złości?
• Co zwykle poprzedza napad złości?
• Jak zachowuje się Twoje dziecko podczas napadu złości?
• Jak długo trwa napad?
• Jak reagujesz w trakcie napadu?
• Jakie jest zachowanie Twojego dziecka pomiędzy napadami złości?
• Czy doszło do zmian w domu lub w szkole?
• Czy ostatnio się przeprowadzaliście?
• Czy w rodzinie zaszły istotne zmiany, takie jak rozwód lub narodziny rodzeństwa?
• Czy Twoje dziecko lub ktoś bliski doświadczył czegoś trudnego?
• Czy Twoje dziecko zmaga się z innymi problemami, takimi jak zaburzenia snu lub zachowania?

#Cześć rodzice!

Zachęcamy Was do śledzenia naszego profilu #cześć rodzice! na Instagramie i TikToku. Znajdziecie tam wiele materiałów, porad i inspiracji. Dzielimy się z Wami pomysłami, które nie tylko pomagają dzieciom w pokonywaniu codziennych wyzwań i trudności, ale także sprzyjają wspólnym, radosnym chwilom w gronie rodziny.

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez cześć rodzice! (@czesc_rodzice)

Wnioski

Napady złości u dziecka to naturalny, choć trudny element rozwoju. Małe dzieci doświadczają ich często, średnio raz dziennie. Wynikają one z dążenia do niezależności przy jednoczesnej potrzebie uwagi rodzica. Dodatkowo, maluchy nie mają jeszcze wystarczających umiejętności werbalnych, aby wyrazić swoje emocje słowami.

Gdy napad złości się pojawi, zachowaj spokój i uznaj uczucia dziecka. Kiedy się uspokoi, pomóż mu nazwać te emocje i nauczyć się, jak lepiej reagować na rozczarowanie. Jeśli napady złości trwają dłużej niż 15 minut, są wyjątkowo intensywne lub występują często po 4. roku życia, warto skonsultować się z lekarzem psychiatrą lub psychologiem.

Poradnia FOCUS Zapraszamy

Tagi: napady złości u dziecka, gniew u dziecka, moje dziecko jest niegrzeczne, moje dziecko wpada w złość, wybuchy gniewu u dziecka, złość u dziecka, jak radzić sobie z napadami złości u dziecka