Dziecko chodzi na palcach – czy to autyzm?

Chodzenie na palcach to charakterystyczny sposób poruszania się, w którym dziecko opiera ciężar ciała na przedniej części stopy lub palcach, pomijając naturalny ruch od pięty do palców. Taki wzorzec jest powszechny u małych dzieci, szczególnie w początkowej fazie nauki chodzenia. Jednak gdy chodzenie na palcach utrzymuje się po okresie niemowlęcym, może być sygnałem wskazującym na obecność zaburzeń, takich jak zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD). Co sprawia, że dzieci z ASD często wykazują tendencję do chodzenia na palcach?

Spis treści:

• Czy Twoje dziecko chodzi na palcach?
• Dziecko chodzi na palcach – najczęstsze przyczyny
• Dziecko chodzi na palcach a autyzm – co mówią badania?
• Czym jest autyzm (zaburzenia ze spektrum autyzmu)?
• Czy chodzenia na palcach jest oznaką autyzmu?
• Objawy autyzmu u dzieci
• Dlaczego dzieci z autyzmem chodzą na palcach?
• Kiedy chodzenie na palcach u dzieci powinno niepokoić?
• Dziecko chodzi na palcach – jaki lekarz?
• Diagnoza autyzmu u dzieci – test ADOS-2
• Dziecko chodzi na palcach – leczenie

Chodzenie na palcach lub śródstopiu, jest stosunkowo częste u małych dzieci, które uczą się chodzić. Większość dzieci z czasem z tego wyrasta.

U starszych dzieci chodzenie na palcach często wynika z nawyku. Jeśli Twoje dziecko rozwija się prawidłowo i osiąga kolejne etapy wzrostu, chodzenie na palcach zwykle nie stanowi powodu do niepokoju.

W niektórych przypadkach chodzenie na palcach może być związane z określonymi schorzeniami, takimi jak porażenie mózgowe, dystrofia mięśniowa czy zaburzenia ze spektrum autyzmu.

Czy Twoje dziecko chodzi na palcach?

Chodzenie na palcach to sposób poruszania się, w którym dziecko stawia kroki, opierając ciężar ciała na palcach lub śródstopiu, unikając kontaktu pięt z podłożem. Jest to często normalne w przypadku małych dzieci, jednak jeśli utrzymuje się po ukończeniu trzeciego roku życia, może wskazywać na chorobę podstawową.

U dzieci powyżej 3. roku życia chodzenie na palcach może być związane z niedojrzałością układu nerwowego lub innymi schorzeniami wymagającymi diagnostyki.

Dobrą wiadomością jest to, że ponad 90% przypadków można skutecznie leczyć za pomocą terapii zachowawczej, bez konieczności przeprowadzania operacji. Powodem chodzenia na palcach mogą być: idiopatyczne chodzenie na palcach, zaburzenia rozwojowe, neurologiczne bądź warunki fizyczne.

Dziecko chodzi na palcach – najczęstsze przyczyny

Idiopatyczne chodzenie na palcach

Idiopatyczne chodzenie na palcach to przypadłość, w której dziecko powyżej trzeciego roku życia nadal porusza się na palcach, mimo braku wykrywalnych zaburzeń neurologicznych, ortopedycznych lub psychicznych. Dotyczy to od 7% do 24% dzieci i może wynikać z nawyku lub nierozpoznanej anomalii fizycznej. Jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowane i leczone, może prowadzić do napięcia mięśni, zaburzeń wzrostu kości oraz dolegliwości stawowych w późniejszym czasie.

Zaburzenia neurologiczne

Chodzenie na palcach może być spowodowane stanami takimi jak porażenie mózgowe lub dystrofia mięśniowa, które wpływają na napięcie i siłę mięśni. Porażenie mózgowe często prowadzi do zwiększonego napięcia mięśniowego, co skutkuje skróceniem ścięgna Achillesa i charakterystycznym sposobem poruszania się na palcach. Z kolei dystrofia mięśniowa, będąca grupą chorób genetycznych, stopniowo osłabia mięśnie, co przyczynia się do zaburzeń w chodzie.

Warunki fizyczne

Wrodzone skrócenie ścięgna Achillesa może uniemożliwiać pięcie dotykanie podłoża, a w cięższych przypadkach może być konieczna interwencja chirurgiczna.
Schorzenia takie jak choroba Severa powodują dyskomfort w okolicach pięty, co sprawia, że dzieci często chodzą na palcach, aby uniknąć bólu.
Strukturalne nieprawidłowości, takie jak płaskostopie czy napięte mięśnie łydek, również mogą prowadzić do chodzenia na palcach.

Zaburzenia rozwojowe

Chodzenie na palcach może być związane z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD). Dzieci z ASD często przyjmują ten sposób chodzenia z powodu trudności w przetwarzaniu sensorycznym lub opóźnień w rozwoju motorycznym. Niestety, u dzieci z ASD ten wzorzec chodu bywa czasem bagatelizowany, mimo że częściej może wynikać z fizycznych nieprawidłowości, które mogą wymagać interwencji chirurgicznej.

Dziecko chodzi na palcach a autyzm – co mówią badania?

Dzieci, które chodzą na palcach, mają większe prawdopodobieństwo wystąpienia autyzmu niż innych form opóźnienia rozwojowego, zgodnie z badaniem opublikowanym w „The Journal of Child Neurology”.

Wiele badań dotyczących dzieci z autyzmem wskazuje na problemy z chodem lub postawą podczas chodzenia. Jednym z najczęściej opisywanych problemów jest uporczywe chodzenie na palcach – trwające dłużej niż trzy miesiące po nauce chodzenia – oraz napięte ścięgna piętowe, które ograniczają ruchomość kostek do kąta 90 stopni.

Spośród 954 dzieci skierowanych do kliniki pediatrii rozwojowej, u 115 w pewnym momencie zaobserwowano uporczywe chodzenie na palcach, a 75 nadal miało napięte ścięgna stopy.

Odsetki te są wyższe w podgrupie dzieci zdiagnozowanych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu: spośród 324 dzieci z autyzmem, 65 wykazywało chodzenie na palcach, a 39 miało napięte ścięgna.

Wyniki sugerują, że dzieci, które uporczywie chodzą na palcach, powinny być badane pod kątem autyzmu. Podobnie, dzieci z autyzmem powinny mieć zbadany chód i w razie potrzeby być skierowane na fizjoterapię bądź terapię integracji sensorycznej.

Czym jest autyzm (zaburzenia ze spektrum autyzmu)?

Zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD) to złożone zaburzenie neurorozwojowe, które wpływa na sposób, w jaki osoba komunikuje się, postrzega świat, buduje relacje społeczne oraz przetwarza informacje sensoryczne. ASD obejmuje szeroki zakres objawów i poziomów funkcjonowania, które mogą różnić się znacznie u poszczególnych osób. Wspólne cechy obejmują trudności w interakcjach społecznych, ograniczone lub powtarzające się wzorce zachowań, zainteresowań lub aktywności oraz różnorodne reakcje na bodźce sensoryczne.

ASD zazwyczaj diagnozuje się we wczesnym dzieciństwie, choć objawy mogą różnić się intensywnością i charakterem. Chociaż nie ma jednej przyczyny ASD, naukowcy wskazują na kombinację czynników genetycznych i środowiskowych jako głównych czynników ryzyka.

Obejmuje szeroki zakres lub „spektrum” objawów, umiejętności i poziomów niepełnosprawności. Niektóre osoby z ASD mogą wymagać znacznego wsparcia w codziennym życiu, podczas gdy inne mogą potrzebować mniejszego wsparcia i w niektórych przypadkach mogą żyć całkowicie niezależnie.

Czy chodzenia na palcach jest oznaką autyzmu?

Chociaż chodzenie na palcach może być związane z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, warto pamiętać, że nie każde dziecko, które chodzi na palcach, ma autyzm. Jest to częste zachowanie wśród małych dzieci, z którego większość naturalnie wyrasta. W niektórych przypadkach może jednak wskazywać na problemy fizyczne, takie jak porażenie mózgowe czy skrócone ścięgno Achillesa.

Jeśli jednak chodzenie na palcach utrzymuje się i towarzyszą mu inne objawy, takie jak trudności w kontaktach społecznych, problemy z komunikacją czy powtarzalne zachowania, warto rozważyć konsultację w kierunku ASD. W przypadku jakichkolwiek obaw dotyczących rozwoju dziecka zawsze zaleca się zasięgnięcie porady specjalisty.

Objawy autyzmu u dzieci

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) mogą manifestować się różnorodnymi objawami, które dotyczą trudności w trzech głównych obszarach: komunikacji, interakcji społecznych oraz zachowania. Objawy te różnią się w zależności od dziecka, mogą być bardziej subtelne lub wyraźne, a ich nasilenie może się zmieniać z wiekiem. Oto najczęstsze objawy ze spektrum autyzmu u dzieci:

Trudności w komunikacji

• Opóźnienie w rozwoju mowy lub brak mowy.
• Powtarzanie słów lub fraz (echolalia) zamiast tworzenia nowych wypowiedzi.
• Problemy z rozumieniem języka, np. trudności z odpowiedzią na pytania lub interpretacją metafor.
• Nieumiejętność prowadzenia dwustronnej rozmowy.
• Brak używania gestów – dziecko nie pokazuje palcem.
• Nietypowa intonacja głosu, np. monotonność lub śpiewny sposób mówienia.

Trudności w interakcjach społecznych

• Brak kontaktu wzrokowego lub unikanie go.
• Trudności w rozpoznawaniu emocji u innych i wyrażaniu własnych emocji.
• Preferowanie samotnej zabawy zamiast interakcji z rówieśnikami.
• Brak zainteresowania dzieleniem się swoimi doświadczeniami, np. nie pokazywanie przedmiotów, które dziecko uważa za interesujące.
• Trudności w budowaniu relacji i brak zrozumienia zasad społecznych.

Powtarzające się zachowania i ograniczone zainteresowania

• Powtarzalne ruchy, takie jak trzepotanie rękami, kołysanie się, podskakiwanie.
• Silne przywiązanie do rutyny, trudność w dostosowywaniu się do zmian.
• Intensywne zainteresowanie określonymi tematami lub obiektami, np. zapamiętywanie rozkładów jazdy lub zbieranie jednego rodzaju przedmiotów.
• Nietypowe używanie zabawek, np. układanie zabawek w rzędzie zamiast budowania konstrukcji.
• Fiksacja na szczegółach przedmiotów, np. skupienie uwagi na kołach samochodzików zamiast na całej zabawce.

Problemy sensoryczne

• Nadwrażliwość na dźwięki, światło, zapachy lub tekstury.
• Hipowrażliwość, np. poszukiwanie intensywnych bodźców sensorycznych, takich jak mocny dotyk lub kręcenie się w kółko.
• Nietypowe reakcje na bodźce, np. zakrywanie uszu przy głośnych dźwiękach lub unikanie pewnych tkanin na ubraniach.

Problemy z rozwojem motorycznym

• Trudności z koordynacją ruchową i równowagą.
• Nietypowe wzorce chodu, np. chodzenie na palcach.
• Opóźnienie w osiąganiu kamieni milowych, takich jak siadanie, raczkowanie czy chodzenie.

Inne nietypowe zachowania

• Brak świadomości zagrożeń, np. bieganie na ulicę bez patrzenia.
• Trudności z odpowiednim reagowaniem na ból lub dyskomfort.
• Zainteresowanie nietypowymi przedmiotami lub zachowaniami, np. oglądanie wirujących przedmiotów przez długi czas.

Ważne uwagi

Każde dziecko jest inne, a objawy mogą mieć różne nasilenie. Niektóre dzieci mogą wykazywać jedynie łagodne trudności, które są zauważalne tylko w określonych sytuacjach, podczas gdy inne mogą mieć bardziej wyraźne problemy, które wpływają na ich codzienne funkcjonowanie.

Jeśli u Twojego dziecka zauważasz którykolwiek z powyższych objawów, warto skonsultować się z pediatrą, psychologiem lub psychiatrą dziecięcym, którzy mogą ocenić, czy konieczne jest dalsze badanie diagnostyczne. Wczesna diagnoza i interwencja są kluczowe dla dalszego rozwoju dziecka.

Dlaczego dzieci z autyzmem chodzą na palcach?

Dokładne przyczyny, dla których wiele dzieci z autyzmem chodzi na palcach, nadal nie są w pełni zrozumiałe. Istnieje jednak kilka teorii, które mogą rzucić światło na to zjawisko:

Problemy z przetwarzaniem sensorycznym

Dzieci z autyzmem często doświadczają trudności z przetwarzaniem bodźców sensorycznych. Mogą być nadwrażliwe na dźwięki, dotyk czy wibracje lub przeciwnie – podwrażliwe na niektóre bodźce. Chodzenie na palcach może być ich sposobem na regulację sensoryczną, pomagającym zmniejszyć poczucie przeciążenia sensorycznego w otoczeniu.

Napięcie mięśniowe i ograniczona elastyczność

Badania sugerują, że dzieci z autyzmem mogą mieć różnice w napięciu mięśniowym, szczególnie w obrębie kończyn dolnych. Skrócone ścięgno Achillesa lub inne ograniczenia w ruchomości stawów mogą prowadzić do trudności z pełnym dotykaniem piętą podłoża, co sprawia, że chodzenie na palcach staje się dla nich bardziej naturalne.

Zaburzenia sensoryczne

W niektórych przypadkach chodzenie na palcach może być wynikiem wykształconego nawyku. Dzieci z ASD często rozwijają zachowania samouspokajające, takie jak kołysanie, trzepotanie rękami czy powtarzalne ruchy, które przynoszą im komfort. Chodzenie na palcach może pełnić podobną funkcję – być sposobem na radzenie sobie ze stresem lub poczuciem niepewności.

Dla niektórych dzieci z ASD kontakt całej stopy z podłożem może być nieprzyjemny lub nawet bolesny. Chodzenie na palcach pozwala im unikać tego dyskomfortu, zmniejszając powierzchnię stykającą się z podłożem.

Problemy neurologiczne i różnice w rozwoju motorycznym

Zaburzenia neurologiczne, często współwystępujące z ASD, mogą wpływać na rozwój motoryczny i sposób chodzenia. Specyficzne różnice w pracy mózgu mogą powodować trudności z koordynacją ruchową, co prowadzi do nietypowego wzorca chodu, takiego jak chodzenie na palcach.

Kiedy chodzenie na palcach u dzieci powinno niepokoić?

Chodzenie na palcach u dzieci z autyzmem wyróżnia się na tle typowego rozwoju pod kilkoma istotnymi względami. Podczas gdy u małych dzieci sporadyczne chodzenie na palcach jest powszechne w początkowych etapach nauki chodzenia, u dzieci z autyzmem może ono przybierać formę uporczywego i powtarzalnego wzorca, który utrzymuje się nawet po wieku, w którym zazwyczaj zanika. W typowym rozwoju chodzenie na palcach jest przejściowym etapem, natomiast u dzieci z autyzmem może być długotrwałym zjawiskiem.

Dodatkowo, chodzenie na palcach w przypadku autyzmu często współwystępuje z innymi trudnościami w zakresie koordynacji ruchowej i przetwarzania sensorycznego. Mogą to być między innymi problemy z równowagą, świadomością ciała oraz nietypowe reakcje na bodźce sensoryczne. Warto jednak podkreślić, że nie wszystkie dzieci z autyzmem wykazują chodzenie na palcach, a sama obecność tego zachowania nie jest jednoznacznym wskaźnikiem autyzmu. Jednak w połączeniu z innymi objawami rozwojowymi może dostarczyć istotnych wskazówek specjalistom dokonującym diagnozy.

Świadomość, czym różni się chodzenie na palcach w autyzmie od typowego rozwoju, pozwala rodzicom lepiej rozpoznawać i reagować na to zachowanie. Profesjonalna ocena oraz wsparcie ze strony terapeutów zajęciowych mogą odegrać kluczową rolę w opracowywaniu skutecznych strategii interwencji.

Dziecko chodzi na palcach – jaki lekarz?

Uporczywe chodzenie na palcach u dziecka, zwłaszcza gdy towarzyszą mu inne nietypowe zachowania, może budzić niepokój. Pierwszym krokiem powinna być konsultacja z lekarzem pediatrą, który oceni rozwój dziecka i, jeśli to konieczne, skieruje do odpowiednich specjalistów.

Jeśli chodzenie na palcach jest jedynym problemem, warto rozważyć wizytę u fizjoterapeuty lub terapeuty integracji sensorycznej. Specjaliści ci ocenią napięcie mięśniowe, wzorce ruchowe i przetwarzanie sensoryczne, proponując odpowiednie ćwiczenia i terapie.

Natomiast w przypadku innych objawów sugerujących zaburzenia ze spektrum autyzmu, takich jak trudności w komunikacji czy powtarzalne zachowania, wskazana jest konsultacja z psychiatrą dziecięcym lub psychologiem specjalizującym się w autyzmie. Kluczowym narzędziem diagnostycznym może być test ADOS-2, który pomaga w precyzyjnej ocenie ASD.

Współpraca specjalistów kluczem do diagnozy autyzmu

Należy pamiętać, że pełna diagnoza autyzmu wymaga współpracy wielu specjalistów i lekarzy. Proces ten może obejmować konsultacje z pediatrą, fizjoterapeutą, terapeutą zajęciowym, psychologiem, neurologiem, psychiatrą dziecięcym, a czasem również logopedą. Każdy z tych ekspertów wnosi unikalne perspektywy i posiada narzędzia diagnostyczne, które pomagają w dokładnym zrozumieniu potrzeb dziecka.

Ostateczną diagnozę stawia lekarz psychiatra – po dokładnej analizie zachowania dziecka, w oparciu o dokładny wywiad z rodzicem i z dzieckiem, a także w oparciu o dotychczasowe wyniki medyczne dziecka. Każdy przypadek jest inny, jeśli objawy wyraźnie wskazują na zaburzenia ze spektrum autyzmu, lekarz psychiatra na podstawie wiedzy i własnego doświadczenia może postawić diagnozę. Jednak w większości przypadków wymaga to całościowego spojrzenia na zachowanie i objawy dziecka również przez innych specjalistów.

Diagnoza autyzmu u dzieci – test ADOS-2

ADOS-2 (Autism Diagnostic Observation Schedule – Second Edition) jest jednym z najczęściej stosowanych narzędzi diagnostycznych wykorzystywanych do oceny zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) u dzieci, młodzieży i dorosłych. Test został zaprojektowany w taki sposób, aby umożliwić specjalistom ocenę zachowań charakterystycznych dla autyzmu w kontrolowanych warunkach. Jest to standaryzowane narzędzie obserwacyjne, które wymaga bezpośredniej interakcji z dzieckiem, co pozwala na dokładne zbadanie jego umiejętności społecznych, komunikacyjnych oraz powtarzalnych zachowań.

ADOS-2 składa się z kilku modułów, które są dostosowywane do wieku, poziomu rozwoju oraz umiejętności językowych dziecka. Dzięki temu test może być przeprowadzony zarówno u dzieci niemówiących, jak i u dzieci posługujących się rozwiniętą mową. Moduły obejmują szeroki zakres zadań i sytuacji, które są celowo zaprojektowane, aby prowokować naturalne zachowania społeczne i komunikacyjne, co pozwala specjalistom na ocenę potencjalnych objawów ASD.

Dziecko chodzi na palcach – leczenie

Jeśli chodzenie na palcach okaże się objawem choroby podstawowej, takiej jak ASD, i znacząco wpływa na mobilność lub komfort życia dziecka, dostępne są różne metody leczenia:

• Fizjoterapia – Fizjoterapeuci pomagają w rozciąganiu mięśni łydek i ścięgien skracanych przez chodzenie na palcach. Pracują również nad nauką bardziej naturalnego i prawidłowego wzorca chodu.
• Terapia integracji sensorycznej – Terapeuci zajęciowi skupiają się na problemach sensorycznych, które mogą być przyczyną chodzenia na palcach. Dzięki terapii dzieci uczą się lepszego przetwarzania i reagowania na bodźce sensoryczne.
• Aparaty ortopedyczne lub szyny – Specjalne urządzenia ortopedyczne, takie jak szyny czy ortezy, mogą pomóc w rozciąganiu mięśni łydek oraz wspierać prawidłowe stawianie stóp. Są one często wykonywane na zamówienie i mogą być noszone w ciągu dnia lub w nocy.
• Leczenie farmakologiczne – W niektórych przypadkach leki są stosowane w celu zmniejszenia napięcia mięśniowego.
• Interwencja chirurgiczna – W najcięższych przypadkach, gdy inne metody nie przynoszą rezultatów, może być konieczny zabieg chirurgiczny.

Jeśli Twoje dziecko chodzi na palcach

Chociaż chodzenie na palcach może być jednym z objawów autyzmu, warto pamiętać, że nie wszystkie dzieci, które chodzą na palcach, mają ASD, a także nie każde dziecko z ASD wykazuje ten wzorzec chodu. To tylko jeden z wielu możliwych sygnałów wskazujących na autyzm. Jeśli Twoje dziecko regularnie chodzi na palcach, szczególnie po ukończeniu 3. roku życia, i jednocześnie zauważasz u niego inne objawy charakterystyczne dla autyzmu, warto skonsultować się z lekarzem psychiatrą bądź psychologiem. Wczesna diagnoza i właściwie dobrane terapie mogą znacząco wpłynąć na poprawę rozwoju i funkcjonowania dziecka.

Tagi: dziecko chodzi na palcach, chodzenie dziecka na palcach, moje dziecko chodzi na palcach, chodzenie na palcach u dzieci, dziecko chodzi na palcach autyzm, gdy dziecko chodzi na palcach

Źródło: www.thetransmitter.org/spectrum/clinical-research-toe-walking-in-toddlers-signals-autism