Czy moje dziecko ma autyzm?

Twoje dziecko rozwija się inaczej niż rówieśnicy? Unika kontaktu wzrokowego, nie reaguje na imię, układa zabawki w rzędzie lub wyjątkowo mocno reaguje na zmiany? Sprawdź, kiedy warto zadać sobie pytanie: czy moje dziecko ma autyzm i co możesz zrobić, by mu pomóc.

Spis treści:

1. Czym jest spektrum autyzmu?
2. Czy moje dziecko ma autyzm? Wczesne sygnały, na które warto zwrócić uwagę
3. Darmowy test na autyzm
4. Kiedy zachowanie dziecka powinno nas zaniepokoić?
5. Przyczyny autyzmu
6. Podejrzewam, że moje dziecko ma autyzm – co robić?
7. Jak wygląda diagnoza autyzmu u dziecka?
8. Jakie wsparcie można zaoferować dziecku?

Czym jest spektrum autyzmu?

Autyzm, a właściwie zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD – Autism Spectrum Disorder), to grupa różnorodnych trudności rozwojowych, które wpływają na sposób, w jaki dziecko komunikuje się, wchodzi w relacje i odbiera świat.

Nie ma dwóch takich samych dzieci z autyzmem. U każdego objawy mogą wyglądać inaczej – od bardzo subtelnych różnic w zachowaniu po wyraźne trudności w codziennym funkcjonowaniu. Dlatego diagnoza nie zawsze jest prosta. Ale obserwacja i wczesna reakcja mogą naprawdę wiele zmienić.

Czy moje dziecko ma autyzm? Wczesne sygnały, na które warto zwrócić uwagę

Niektóre dzieci rozwijają się harmonijnie przez pierwsze miesiące życia, a sygnały pojawiają się dopiero później. Inne wykazują objawy od samego początku. Oto najczęstsze objawy, które mogą skłonić Cię do refleksji:

U niemowląt i małych dzieci (do 3. roku życia):

• dziecko nie patrzy w oczy i unika kontaktu wzrokowego,
• dziecko nie reaguje na swoje imię,
• nie wskazuje palcem, by pokazać coś dorosłemu,
• opóźniony rozwój mowy lub brak gaworzenia,
• trzepotanie rękami,
• brak uśmiechu społecznego – dziecko nie „odwzajemnia” kontaktu,
• nie okazuje zainteresowania innymi dziećmi,
• chodzi na palcach,
• nie naśladuje gestów, min, dźwięków.

U starszych dzieci:

• dosłowne rozumienie języka, brak rozumienia żartów, ironii,
• powtarzalne zachowania – kręcenie przedmiotami, układanie zabawek w rzędzie,
• silne przywiązanie do rutyn i sprzeciw wobec zmian,
• trudności w zabawach symbolicznych i udawanych („na niby”),
• brak potrzeby kontaktu z rówieśnikami lub nieumiejętność nawiązywania relacji,
• nadwrażliwość lub niewrażliwość na bodźce (dźwięki, dotyk, światło), zatykanie uszu,
• intensywne zainteresowanie wąską tematyką (np. pociągami, kalendarzami, liczbami).

Czy moje dziecko ma autyzm – darmowy test na autyzm

Zastanawiasz się, czy zachowanie Twojego dziecka może wskazywać na spektrum autyzmu? Właśnie dlatego przygotowaliśmy bezpłatny test przesiewowy, który pomoże Ci zrobić pierwszy, ważny krok w kierunku zrozumienia trudności dziecka.

Test nie zastępuje profesjonalnej diagnozy, ale pozwala lepiej przyjrzeć się sygnałom, które mogą świadczyć o potrzebie dalszej konsultacji. To proste, dyskretne i zajmuje zaledwie kilka minut – a może przynieść odpowiedzi, których szukasz od dawna.

Jeśli Twoje dziecko ma trudności z komunikacją, nie odnajduje się w relacjach z rówieśnikami, reaguje silnie na bodźce lub wykazuje nietypowe wzorce zachowań – warto sprawdzić, czy są to sygnały autyzmu.

Wypełnienie testu jest całkowicie darmowe i niezobowiązujące. Dla wielu rodziców to był początek drogi do lepszego zrozumienia własnego dziecka – a w efekcie do udzielenia mu realnego wsparcia.

Kiedy zachowanie dziecka powinno nas zaniepokoić?

Nie każde opóźnienie w rozwoju oznacza od razu autyzm. Ale jeśli masz przeczucie, że „coś jest inaczej”, nie ignoruj tego. Warto zadać sobie pytanie czy moje dziecko ma autyzm, zwłaszcza gdy:

• trudności nie mijają z czasem lub się pogłębiają,
• rozwój dziecka wyraźnie odbiega od rówieśników,
• czujesz, że nie umiesz nawiązać z dzieckiem kontaktu „emocjonalnego”,
• dziecko nie mówi lub mówi, ale nie komunikuje się skutecznie,
• dostrzegasz trudności w przedszkolu – dziecko izoluje się lub nie radzi w grupie.

To nie musi oznaczać diagnozy. Ale to może być dobry moment, by skonsultować się ze specjalistą.

Przyczyny autyzmu

Przyczyny autyzmu (a dokładniej: zaburzeń ze spektrum autyzmu, czyli ASD) nie są do końca poznane, ale współczesna nauka wskazuje, że jest to złożone zaburzenie o wieloczynnikowym podłożu – co oznacza, że nie ma jednej konkretnej przyczyny, lecz wiele różnych czynników może wpływać na jego rozwój. Oto, co wiadomo na podstawie aktualnych badań:

Czynniki genetyczne

To najczęściej wskazywana przyczyna. Uważa się, że autyzm ma silne podłoże genetyczne – niektóre mutacje genów mogą wpływać na sposób, w jaki rozwija się mózg. Nie oznacza to, że autyzm jest dziedziczony w prosty sposób, ale że występuje większe ryzyko, jeśli w rodzinie ktoś już miał zdiagnozowane spektrum.

Wpływ układu nerwowego i mózgu

Badania neurobiologiczne wykazują, że osoby ze spektrum autyzmu mają odmienne funkcjonowanie mózgu, m.in. w zakresie przetwarzania bodźców, komunikacji czy rozwoju społecznego. To może być efektem nieprawidłowego rozwoju w okresie prenatalnym.

Czynniki środowiskowe

Choć nie powodują autyzmu bezpośrednio, mogą wpływać na rozwój zaburzeń u dziecka z predyspozycjami genetycznymi. Zalicza się tu m.in.:

• powikłania ciążowe (np. niedotlenienie, infekcje wirusowe u matki),
• ekspozycję na niektóre toksyny środowiskowe,
• wiek rodziców w momencie poczęcia (starszy wiek matki lub ojca może zwiększać ryzyko).

Co NIE powoduje autyzmu?

Warto jasno zaznaczyć, że autyzmu nie powodują:

• szczepienia – to mit wielokrotnie obalony przez świat nauki,
• styl wychowania – rodzice nie są winni temu, że dziecko ma autyzm,
• trauma – choć dzieci ze spektrum mogą być wrażliwe na stres, nie jest to źródłem zaburzenia.

Podejrzewam, że moje dziecko ma autyzm – co robić?

Pierwszy krok to zaufać własnej intuicji. Jeśli czujesz, że coś Cię niepokoi, nie musisz czekać aż sytuacja stanie się „poważna”. Im wcześniej podejmiesz działanie, tym większe szanse, że dziecko otrzyma potrzebne wsparcie w odpowiednim momencie swojego rozwoju.

Zastanawiając się: czy moje dziecko ma autyzm, warto:

Obserwować i zapisywać konkretne zachowania

Warto prowadzić krótkie notatki, zapisując konkretne sytuacje, w których zachowanie dziecka było nietypowe, np. „nie reaguje na imię”, „unika kontaktu wzrokowego”, „nie bawi się z innymi dziećmi”, „powtarza w kółko te same ruchy”.

Takie notatki będą bardzo pomocne podczas konsultacji – pozwolą specjalistom lepiej zrozumieć kontekst i częstotliwość objawów. Dobrze jest też zapisać, kiedy dane zachowanie pojawiło się po raz pierwszy i czy się nasila, czy może występuje tylko w określonych sytuacjach (np. w przedszkolu, w domu, wśród obcych).

Skonsultować się z pediatrą

Choć lekarz rodzinny nie stawia diagnozy autyzmu, ma kompetencje, by ocenić ogólny rozwój dziecka i ewentualnie zauważyć odstępstwa od normy rozwojowej. Dobry pediatra nie bagatelizuje sygnałów, tylko kieruje dziecko do odpowiedniego specjalisty – najczęściej do psychologa dziecięcego, neurologa lub psychiatry dziecięcego.

Warto pamiętać, że im wcześniej nastąpi taka konsultacja, tym szybciej można wdrożyć działania wspierające rozwój dziecka – niezależnie od tego, czy diagnoza autyzmu zostanie postawiona, czy nie.

Umówić się na wizytę u psychologa dziecięcego lub psychiatry dziecięcego

Zarówno psycholog dziecięcy, jak i psychiatra dziecięcy zajmują się oceną funkcjonowania emocjonalnego i społecznego dziecka. To oni przeprowadzają obserwacje kliniczne, wykonują testy przesiewowe i – w razie potrzeby – wdrażają diagnostykę w kierunku autyzmu.

Jednym z najważniejszych narzędzi diagnostycznych, stosowanych w Polsce i na świecie, jest ADOS-2 (Autism Diagnostic Observation Schedule), czyli Skala Obserwacyjna do Diagnozowania Autyzmu. Jest to wystandaryzowany protokół obserwacyjny, który pozwala specjaliście w sposób ustrukturyzowany ocenić zachowania dziecka w obszarach takich jak:

• komunikacja werbalna i niewerbalna,
• interakcje społeczne,
• wyobraźnia i zabawa symboliczna,
• zachowania powtarzalne i stereotypowe.

ADOS jest dostosowany do różnych grup wiekowych oraz poziomów rozwoju mowy – dzięki temu można go stosować zarówno u małych dzieci, jak i u nastolatków.

Ważne: test ADOS przeprowadza tylko specjalista z odpowiednimi uprawnieniami, po odbyciu certyfikowanego szkolenia.

Pamiętaj: nie chodzi o „przyklejenie etykietki”, lecz o zrozumienie, czego Twoje dziecko potrzebuje, by rozwijać się w swoim tempie i na swój sposób.

Jak wygląda diagnoza autyzmu u dziecka?

Jeśli obserwujesz u swojego dziecka objawy, które mogą wskazywać na spektrum autyzmu, nie musisz zaczynać od ogólnych poradni czy długiej ścieżki skierowań. Warto od razu zgłosić się do psychologa dziecięcego przeszkolonego w diagnozowaniu autyzmu (np. posiadającego uprawnienia do przeprowadzenia testu ADOS-2) albo do psychiatry dziecięcego, który – w przypadku wyraźnych symptomów – może postawić diagnozę lub skierować dziecko na dalsze, specjalistyczne badania.

Należy jednak pamiętać, że diagnoza autyzmu to nie jedno spotkanie, lecz proces wieloetapowy, prowadzony przez zespół specjalistów. Każde dziecko rozwija się inaczej, dlatego potrzebne jest spojrzenie z wielu perspektyw. Najczęściej diagnostyka obejmuje:

• szczegółowy wywiad z rodzicami – rozmowę o rozwoju dziecka, jego zachowaniu, relacjach i sposobie funkcjonowania na co dzień,
• obserwację dziecka w gabinecie – psycholog lub psychiatra ocenia, jak dziecko reaguje na kontakt, zadania, emocje i zmianę sytuacji,
• stosowanie narzędzi diagnostycznych, takich jak ADOS-2, który pozwala w sposób wystandaryzowany ocenić typowe zachowania charakterystyczne dla spektrum autyzmu,
• konsultacje z innymi specjalistami, m.in. logopedą, pedagogiem lub terapeutą SI (integracji sensorycznej), którzy uzupełniają obraz funkcjonowania dziecka,
• konsultację neurologiczną, jeśli istnieją przesłanki do oceny pracy układu nerwowego,
• wizytę w poradni audiologicznej, w sytuacji, gdy istnieje podejrzenie zaburzeń słuchu, które mogą maskować lub przypominać objawy ze spektrum.

Jakie wsparcie można zaoferować dziecku?

W przypadku rozpoznania spektrum autyzmu (lub podejrzenia), kluczowe staje się zapewnienie dziecku odpowiedniego środowiska i terapii dostosowanej do jego potrzeb. Współczesne podejście do autyzmu zakłada wspieranie rozwoju – zgodnie z indywidualnym potencjałem dziecka.

Najczęściej stosowane formy pomocy to:

• terapia psychologiczna,
• terapia integracji sensorycznej (SI) – przy nadwrażliwościach lub podwrażliwościach na bodźce,
• terapia logopedyczna / neurologopedyczna – szczególnie jeśli występują opóźnienia w rozwoju mowy,
• zajęcia z pedagogiem specjalnym lub terapeutą zajęciowym,
• wsparcie dla rodziców – konsultacje, warsztaty, psychoedukacja.

Czy moje dziecko ma autyzm? Nie musisz znać odpowiedzi od razu

To pytanie nie musi mieć natychmiastowej odpowiedzi. Ale jego zadanie sobie to pierwszy, bardzo ważny krok. Szukanie odpowiedzi oznacza, że jesteś uważnym rodzicem, który nie ignoruje sygnałów i chce dla swojego dziecka jak najlepiej.

Jeśli mieszkasz w okolicach Gliwic lub Katowic i szukasz specjalistycznej pomocy – oferujemy diagnozę, psychoterapię i wsparcie dla dzieci oraz ich rodzin. Nasi specjaliści i lekarze psychiatrzy posiadają doświadczenie w pracy z dziećmi ze spektrum autyzmu i wiedzą, jak poprowadzić proces w sposób delikatny, bezpieczny i skuteczny.